Preek Allerheiligen 2021

Allerheiligen, dit jaar kunnen we het gelukkig weer samen vieren met een open kerk. Dat het vorig jaar niet mogelijk was, voelde toen als vloeken in de kerk. Want geloven doe je samen en het Hoogfeest van Allerheiligen geeft daar op een heel bijzondere manier kleur en betekenis aan.

Geloven doe je samen, leven doe je samen. Alleen op de wereld is wel de titel van een beroemd boek, maar wij leven allemaal dankzij vele anderen die ons hebben gevormd, opgevoed en met ons meegaan. Sommigen springlevend, anderen al overleden, maar nog o zo aanwezig in ons.

Geloven doe je samen. Wat overigens niet wil zeggen dat alle gelovigen hetzelfde pad lopen. Mensen zijn uniek en zo wil God dan ook dat ieder op zijn eigen unieke manier de ene weg gaat die Christus is.

Allerheiligen, allemaal heilig, maar ieder op zijn volstrekt eigen wijze. Zo verrassend en zo verschillend dat het niet alleen een heel bonte stoet is, maar dat we soms ook moeite hebben met die verscheidenheid.

Allerheiligen, die hele processie kent een diversiteit die in niets onder doet voor de enorme variëteit aan levensvormen en soorten die onze aardse biotoop bevolkt. Hoe meer we daarover te weten komen, hoe groter de verwondering en bewondering voor wie er oog voor heeft. En bij al die verscheidenheid samen één groot netwerk vormend waar niets mag ontbreken op straffe van ontwrichting van het grote geheel.

Allerheiligen, een onbeschrijfelijke variatie. Wij zouden nooit op het idee gekomen zijn, laat staan dat wij zo creatief zijn. En heel die verscheidenheid vraagt om de blik van Jezus, zijn oog, oor en hart, want anders zijn wij niet in staat die wondere wereld aan rassen, talen en culturen bij elkaar te houden. Dan valt dat prachtige beeld van Johannes in de Apocalyps aan duigen. Eenheid in verscheidenheid, een menigte die niemand tellen kan en elk met zijn eigen gezicht. Dat vereist een heel andere benadering dan computer gestuurde algoritmes. Dat levert een samenleving op waar mensen worden afgeschreven, uitgeschreven of van een nummer voorzien.

Allerheiligen, dat vraagt om een heel eigen kijk, anders loop je eraan voorbij. God schept heiligheid waar wij die vaak niet zien, of erger, waar wij mensen aan de schandpaal nagelen of buitensluiten.  We moeten zoals gezegd bij Jezus in de leer om het zuivere oog en oor te krijgen dat de glans weet te ontdekken die over alledaagse mensen en hun leven hangt. Heiligheid is iets anders dan krachtpatserij of opvallend gedrag. Zeker er is heldenmoed bij menige heilige, er is onthechting waar je stil van wordt, maar als puntje bij paaltje komt, gaat het daar niet om.

Allerheiligen, de kerk reikt ons op deze dag de zaligsprekingen aan, want daar vinden we het handvest van heel die menigte die niemand tellen kan.  Acht zaligsprekingen, even verschillend van kleur en toon als er heiligen zijn. Maar ze hebben allemaal ook iets gemeen. In elk van die zaligsprekingen zit er een kloppend hart of zitten er misschien twee harten in. Het hart van een mens die zich gevoelig toont, die geraakt wordt, innerlijk bewogen.  En in dat geraakte en bewogen hart laat zich het hart van God voelen, dat zo met ons begaan is. Dat hart van God dat aan dat mensenhart die zachte krachten geeft om mee te leven, mee te voelen, niet afzijdig te blijven, maar zich met hart en ziel en alle kracht in te zetten voor wie uitzien naar een nieuw bestaan, naar een wereld waar voor hen een plek is als kinderen Gods, een wereld waar barmhartigheid heerst.

Zalig de armen van geest, want aan hen behoort het rijk der hemelen. Die eisen niets voor zichzelf op, die laten zich niet gelden. Die maken nergens aanspraak op, want juist zoals de grote arme van geest, Jezus zelf, wagen zij alles te verliezen, geven zij alles, geven zij zichzelf opdat het Rijk der hemelen aller deel wordt. Niemand uitgesloten, degene die aan de grens aanklopt niet, degene die een straat verder eenzaam verpietert niet, en al die naamlozen niet. Zalig de armen van geest, want zij geven hoop in een onherbergzame wereld.

Je hoeft er niet voor gestudeerd te hebben, het maakt niet uit of je jong of oud bent, rijk of arm. Het gaat om het hart dat zich laat raken. En zeg niet dat het onmogelijk is of dat wij in een wereld leven die het ons onmogelijk maakt. 

Want juist deze dag toont ons het tegendeel, nu wij die eindeloze rij vieren van mensen die in het leven van alledag de vlam van de hoop en de vreugde ontsteken waar je het misschien niet zou verwachten.  Die met een menselijk gebaar, een woord of een oogopslag mensen laten voelen dat ze de moeite waard zijn, dat ze gezien worden in welke omstandigheid zij ook verkeren.

Heiligen, zij zijn er in alle soorten en maten. En elk van ons heeft zo zijn eigen voorkeur. Mensen uit een ver verleden, mensen van nabij. Mensen die ons leven bezielen en oproepen het hoofd niet te laten hangen, de hoop niet op te geven, te blijven geloven in een liefde sterker dan de dood en daarvoor alles te geven.

Zalig allen die in het voetspoor van Jezus de zaligsprekingen tot hun handvest hebben gemaakt, die dag in dag uit leven uit het roekeloze vertrouwen dat wij in Gods hand geborgen zijn en geroepen zijn te leven als kinderen van het Licht. Wie uit dat evangelie leeft, kan bergen verzetten, laat zich door niets of niemand weerhouden om Gods Naam hoog te houden in zorg voor de aarde en allen die haar bewonen.

Allerheiligen, laten wij danken om heel die menigte die ons is voorgegaan, die ons vergezelt, en die ons troost, uitdaagt en oproept om te doen wat zij gedaan hebben, opdat het aanschijn van de aarde zal worden vernieuwd en geen mensenkind verloren gaat.

Abt Thijs Ketelaars

Mt. 5,1-12a