Inspirerende homilie Paus Franciscus
“Laten wij, net als Simeon, ook dit kind oppakken, de God van nieuwheid en verrassingen”
Afgelopen Vrijdag hield de Paus een inspirerende homilie n.a.v. het feest van de opdracht van de Heer, de dag van het Godgewijde leven. Deze preek is natuurlijk niet alleen inspirerend voor broeders en zusters, maar voor iedereen die zich laat inspireren door een Maria, Simeon of Hanna. De broeders vertaalde de preek naar het Nederlands.
HOMILIE PAUS FRANCISCUS
Sint-Pietersbasiliek Vrijdag 2 februari 2024
Werelddag van het Godgewijde leven
Terwijl het volk wachtte op de verlossing van de Heer, kondigden de profeten zijn komst aan, zoals de profeet Maleachi verkondigt: ‘De Heer die u zoekt, zal plotseling naar zijn tempel komen; de boodschapper van het verbond naar wie gij met vreugde uitziet, zie, hij komt.” (3:1). Simeon en Anna zijn het beeld en het gezicht van dit verlangen. Als ze de Heer zijn tempel zien binnengaan, worden ze verlicht door de Heilige Geest en herkennen ze Hem in het kind dat Maria in haar armen draagt. Ze hadden hun hele leven op hem gewacht: Simeon, “rechtvaardig en vroom, die uitzag naar de vertroosting van Israël, en de Heilige Geest was op hem” ( Lc 2,25); Anna, die ‘de tempel niet verliet’ ( Lc 2:37).
Het is goed voor ons om naar deze twee bejaarde mensen te kijken, die geduldig wachtten, waakzaam van geest en volhardend in gebed. Hun hart is wakker gebleven, als een eeuwige vlam. Ze zijn op leeftijd, maar jong van hart. Ze laten zich niet afmatten door de dagen, want hun ogen blijven vol verwachting op God gericht (vgl. Ps. 145,15). Vol aandacht op God gericht in verwachting, altijd in verwachting. Tijdens hun levensreis hebben ze ontberingen en teleurstellingen meegemaakt, maar ze hebben niet toegegeven aan een nederlaag: ze hebben de hoop niet ‘opgegeven’. Terwijl ze naar het kind kijken, erkennen ze dat de tijd gekomen is, dat de profetie in vervulling is gegaan en dat Degene die ze zochten en waarnaar ze verlangden, de Messias van de naties, is gekomen. Doordat zij wakker zijn gebleven in afwachting van de Heer, kunnen ze Hem verwelkomen in de nieuwheid van Zijn komst.
Broeders en zusters, wachten op God is ook belangrijk voor ons, voor onze geloofsreis. Elke dag bezoekt de Heer ons, spreekt tot ons, openbaart zich op onverwachte manieren en aan het einde van het leven en van de tijd zal Hij komen. Hij zelf spoort ons aan wakker te blijven, waakzaam te zijn en te volharden in wachten. Het ergste dat ons kan overkomen is dat we ‘onze geest laten indommelen’, dat we het hart in slaap laten vallen, dat we de ziel verdoven, dat we de hoop opsluiten in de donkere hoeken van teleurstelling en berusting.
Ik denk aan jullie, toegewijde zusters en broeders, en aan de gave die jullie zijn; Ik denk aan ons christenen vandaag de dag: zijn wij nog in staat te wachten? Zijn we soms niet zo in beslag genomen door onszelf, door de dingen en door het intense ritme van het dagelijks leven, dat we God vergeten die altijd komt? Zijn we niet te zeer in de ban van onze goede werken, waardoor het risico bestaat dat we zelfs in het religieuze en christelijke leven opgaan in het doen en de dagelijkse zoektocht naar de Heer verwaarloosd wordt? Riskeren we niet soms het persoonlijke en gemeenschapsleven te plannen door de kansen op succes te berekenen, in plaats van het kleine zaadje dat ons is toevertrouwd met vreugde en nederigheid te cultiveren, met het geduld van degenen die zaaien zonder iets te verwachten en met het geduld van degenen die weten hoe ze moeten wachten op Gods tijd en ons laten verrassen? We moeten soms erkennen dat we het vermogen om te wachten hebben verloren . Dit komt door verschillende obstakels, waarvan ik er twee wil uitlichten.
Het eerste obstakel waardoor we het vermogen om te wachten verliezen, is het verwaarlozen van het innerlijke leven . Dit is wat er gebeurt als vermoeidheid de overhand krijgt op verbazing, als gewoonte de plaats inneemt van enthousiasme, als we de volharding op de spirituele reis verliezen, als negatieve ervaringen, conflicten of schijnbaar uitgestelde vruchten ons in bittere en verbitterde mensen veranderen . Het is niet goed om met bitterheid bezig te blijven, omdat in een religieus gezin, zoals in elke gemeenschap en familie, bittere en ‘zure gezichten’, mensen die azijn in hun hart lijken te hebben, de sfeer bederven. Het is dan noodzakelijk om de verloren genade terug te winnen: om terug te gaan en, door een intens innerlijk leven, terug te keren naar de geest van vreugdevolle nederigheid, van stille dankbaarheid. Dit wordt gevoed door aanbidding, door het werk van de knieën en het hart, door een concreet gebed dat worstelt en voorbede doet, dat in staat is het verlangen naar God weer op te wekken, die liefde van het begin, die verbazing van de eerste dag, die smaak van wachten.
Het tweede obstakel is de aanpassing aan een wereldse levensstijl , die uiteindelijk de plaats van het Evangelie inneemt. Wij leven in een wereld die vaak met grote snelheid draait, die het “alles en nu” verheerlijkt, die wordt verteerd door activisme en die de angsten en zorgen van het leven probeert uit te drijven in de heidense tempels van het consumentisme of in entertainment, tegen elke prijs. In een dergelijke context, waar de stilte wordt verbannen en verloren gaat, is wachten niet gemakkelijk, want het vereist een houding van gezonde passiviteit, de moed om ons tempo te vertragen, om niet overweldigd te worden door activiteiten, om in onszelf ruimte te maken voor Gods handelen. Dit zijn lessen van de christelijke mystiek. Laten we er dus voor waken dat de geest van de wereld onze religieuze gemeenschappen, het kerkelijk leven en onze individuele reis niet binnendringt, anders zullen we geen vrucht dragen. Het christelijk leven en de apostolische missie hebben de ervaring van wachten nodig. Gerijpt in gebed en dagelijkse trouw, bevrijdt het wachten ons van de mythe van efficiëntie, van de obsessie met prestaties en vooral van de pretentie God in een hokje te stoppen, omdat hij altijd op onvoorspelbare manieren komt, hij komt altijd op momenten die wij niet kiezen en op manieren die we niet verwachten.
Zoals de Franse mystica en filosoof Simone Weil stelt: wij zijn de bruid die ’s nachts wacht op de komst van de bruidegom, en: “De rol van de toekomstige vrouw is wachten…. Naar God verlangen en afstand doen van al het andere, dat alleen kan ons redden” ( Waiting for God , Milaan 1991, 196). Zusters, broeders, laten we in gebed de geest van wachten op de Heer cultiveren en leren over de juiste ‘passiviteit van de Geest’: zo zullen we in staat zijn ons open te stellen voor de nieuwheid van God.
Laten wij, net als Simeon, ook dit kind oppakken, de God van nieuwheid en verrassingen. Door de Heer te verwelkomen, opent het verleden zich voor de toekomst, het oude in ons opent zich voor het nieuwe dat Hij doet ontwaken. Dit is niet gemakkelijk, dat weten we, omdat het in het religieuze leven, net als in het leven van elke christen, moeilijk is om tegen de “kracht van het oude” in te gaan. “Het is niet gemakkelijk voor de oude mens in ons om het kind, het nieuwe, te verwelkomen – om het nieuwe te verwelkomen, op onze oude dag om het nieuwe te verwelkomen – … De nieuwheid van God presenteert zich als een kind en wij, met al onze gewoonten, angsten, twijfels, afgunst, – ja die afgunst! – zorgen, komen oog in oog te staan met dit kind. Zullen we het kind omarmen, verwelkomen, ruimte maken voor het kind? Zal deze nieuwheid werkelijk ons leven binnendringen of zullen we eerder proberen oud en nieuw te combineren en ons zo min mogelijk laten storen door de aanwezigheid van Gods nieuwheid?” (CM MARTINI, Zo persoonlijk. Meditaties over gebed , Milaan 2009, 32-33).
Broeders en zusters, dat zijn vragen voor ons, voor ieder van ons, voor onze gemeenschappen en voor de Kerk. Laten we niet inslapen, laten we bewogen worden door de Geest, zoals Simeon en Anna. Als wij net als zij in verwachting leven, ons innerlijk leven beschermen en in overeenstemming met het Evangelie, als we net als zij in verwachting leven, zullen we Jezus omarmen, die het licht en de hoop van het leven is.