Preek 5 mei 2024
Afgelopen zondag lazen we in het evangelie de gelijkenis van de wijnstok: Jezus de ware wijnstok, wij, zijn volgelingen, de ranken. Vandaag het vervolg van deze gelijkenis.
Jezus is de wijnstok, wij zijn de ranken. Als we vrucht willen dragen, zullen we vast moeten houden aan de wijnstok. Gescheiden van de wijnstok verkwijnen de ranken. Los van de wijnstok, los van Jezus, kunnen wij, de ranken, niets doen. Verbonden met Hem dragen zij vrucht. Alles is genade. Daarom: “Blijf in mij, drukt Jezus zijn volgelingen op het hart… en je zult veel vrucht dragen.” Wat heeft ons dat vandaag te zeggen?
Wat is dat: in Christus blijven? Jezus maakte in het evangelie van afgelopen zondag duidelijk dat in Hem blijven hetzelfde betekent als in zijn woorden blijven, en dat heeft dan weer te maken met het onderhouden van zijn geboden. Wat is dit concreet? Jezus zegt het vandaag in het evangelie: “Dit is mijn gebod (mijn belangrijkste gebod, het gebod dat alle andere geboden samenvat en omvat): dat jullie elkaar liefhebben zoals ik jullie heb liefgehad. En onmiddellijk voegt Hij eraan toe dat er geen grotere liefde is dan zijn leven te geven voor zijn vrienden. Door te sterven voor zijn vrienden, geeft een mens alles wat hij heeft en alles wat men van hem kan verwachten en hopen. Mensen die hun leven opofferen geven een bewijs van liefde tot het einde toe. Dat spreekt ons, zeker deze dagen, wel aan. Dat is ook wat Jezus deed voor ons, en zijn liefde is daarom hèt grote voorbeeld voor ons. Geloofsgetuigen, martelaren, alle eeuwen door zijn Hem gevolgd. Behalve om religieuze redenen kunnen mensen ook andere motieven hebben die hen aanzetten hun leven in de waagschaal te stellen: de liefde voor hun dierbaren, voor het land, voor de vrijheid. Denk aan de vrijheidsstrijders nu op zoveel plaatsen in onze wereld, die zich verzetten tegen indringers, tegen mensen die hun vrijheid en hun goed bedreigen.
Vandaag op deze 5 meidag is er alle reden om ons te bezinnen, en te beseffen dat we onze vrede, onze vrijheid en onze welvaart te danken hebben aan wie zich daarvoor hebben ingezet en geofferd. Die vrijheid is heel veel waard. Maar onze diepste en uiteindelijke vrede kunnen we alleen maar verwachten van onze Heiland. En Hij roept ons zijn voorbeeld te volgen. Zoals Hij zijn leven gaf voor zijn broeders, zo moet de liefde van zijn leerlingen, zijn volgelingen, discipelen, zo ver gaan dat ze indien nodig hun eigen leven opofferen door voor hun broeders en zusters te sterven. Dat is ons geloof. Zo toonde en leerde de Heer ons de maatstaf en wijze van christelijke liefde.
Jezus legt er bij zijn discipelen nadrukkelijk de nadruk op dat zij actieve liefde voor hun broeders aan de dag moeten leggen. “Dit is mijn gebod.” Hij zegt niet mijn advies, mijn wens, maar mijn gebod. En dan zul je ook mijn vrienden zijn, als je doet wat Ik je gebied, als je dit gebod van broederlijke liefde in acht neemt. Een mens onthult zijn meest intieme gedachten enkel aan intieme vrienden. Voor een dienaar is het strikt genomen voldoende dat hij de bevelen van zijn meester uitvoert zonder het doel of de ware betekenis ervan te kennen. De dienaar is niet noodzakelijkerwijs op de hoogte van de intenties van de meester. Maar aan zijn apostelen maakte Jezus alles bekend wat hij van zijn Vader had gehoord: ‘Ik noem jullie niet langer dienaren,’ zegt Hij tegen hen, ‘want de dienaar weet niet wat de meester wil. Nu noem ik jullie mijn vrienden. Alles wat ik van mijn Vader heb geleerd, heb ik u bekendgemaakt.’
Jezus sprak met zijn apostelen over zijn goddelijk zoon schap; Hij openbaarde hun de Vader en het intieme liefdesleven tussen Hem, de Zoon en de Vader. Er zijn geen geheimen meer tussen Jezus en zijn discipelen, net zoals de meest intieme vrienden geen geheimen onderling hebben. Het is ook waar dat Jezus hen nog veel dingen te zeggen heeft die zij nog niet kunnen verdragen. Maar dit zijn geen nieuwe geheimen die hij tot nu toe voor hen verborgen zou hebben gehouden. Zij zullen de Heilige Geest, de Parakleet, de trooster ontvangen. Hij zal hen herinneren aan alles wat Jezus hen vertelde. Net als Jezus zal de Heilige Geest tot hen spreken over de Vader, maar zijn onderwijs zal niet anders zijn dan wat Jezus hen leerde. Hij zal niets aan het Evangelie toevoegen, maar de boodschap verdiepen.
“jullie zijn mijn vrienden…Maar jij bent het niet die mij (als vriend) hebt gekozen, maar ik ben het die jou heeft gekozen”. De vriendschap tussen Jezus en zijn volgelingen is niet te vergelijken met gewone menselijke vriendschap, vriendschap tussen gelijken, op basis van wederzijdse genegenheid. Hier ligt het initiatief bij Jezus. In de tweede lezing van deze zondag wordt ons door Sint-Jan hetzelfde verteld: “Niet wij hebben God liefgehad; Hij was het die ons liefhad” Het initiatief ligt bij Hem. Hieraan herkennen we de ware liefde: zij gaat vooraf aan de liefde van de ander. Laten wij ook onder elkaar dezelfde attente liefde hebben. Laten we als eerste beminnen. Laten we niet wachten tot de liefde van de ander zich eerst manifesteert: “Dit is wat ik van jullie vraag: elkaar liefhebben.
Dierbare zusters en broeders, hoe urgent, hoe actueel is deze boodschap. Nog nooit heeft de mensheid over zoveel mogelijkheden beschikt. Wetenschap en techniek hebben een niveau bereikt dat armoede en honger zou kunnen uitbannen, dat veel ziekten en kwalen de baas zou kunnen. Helaas wordt dit potentieel voornamelijk aangewend om vernietigingswapens te produceren, om atoomvrije bunkers te bouwen, helaas worden we beheerst door angst, argwaan, vijandschap en haat. Onze politieke leiders spreken serieuze taal. Zij roepen op tot waakzaamheid, tot bewapening. Er zou toch veel meer moeten worden gezocht naar toenadering, naar wegen die naar vrede leiden.
Maar al lijkt de situatie hopeloos, er is geen reden tot wanhoop. God heeft ons 200 jaar geleden in Bethlehem zijn Zoon toevertrouwd in de weerloosheid van een kind, en op Calvarië heeft die Zoon, door zijn liefde en weerloosheid alle kwade machten weten te overwinnen. De Verrezen Heer heeft na Pasen zijn Geest over zijn leerlingen uitgestort en van bangeriken geloofshelden gemaakt. Laten wij bidden om een nieuw Pinkstervuur, nieuwe begeestering, dat de Heer ons zegent met zijn Heilige Geest en voor alle onheil bewaart.
Dierbare zusters en brs., Vanmorgen kwam V. abt Thijs mij vragen om vandaag mijn woordje een beetje langer te maken!
Alle Oosterse Christenen vieren vandaag nl. Pasen. Soms valt hun Paasdatum samen met die van ons, dit jaar ligt er bijna 40 dagen tussen. Maar terwijl wij Pasen konden vieren in vrijheid en betrekkelijke welvaart, toch voor de meesten, al zijn ook hier veel mensen die het moeilijk hebben, in veel gebieden waar onze Oosterse zusters en broeders leven is de situatie erger dan het hier was in de WW II. Met name in het Noorden van Ethiopië, in Tigray is de situatie vreselijk, onmenselijk. De bevolking van 8 miljoen meest Orthodoxe Ethiopiërs wordt daar uitgehongerd en vernietigd. Het is een vergeten gebied. En het is een gebied met een cultureel zeer rijk verleden van duizenden jaren, en ook met een zeer oude monastieke traditie vanaf de 4e eeuw. In het ontoegankelijk gebergte zijn tal van kerken en kloosters die tot nu toe bewoond zijn en waar monniken zich toeleggen op smeed- en schrijfkunst. Dat alles gaat nu verloren.
Wij proberen de mensen daar te steunen, en abt Thijs vroeg mij de collecte bijzonder aan te bevelen. De abdij zal niet nalaten zelf ook een duit in het zakje te doen.
Bij voorbaat heel veel dank.
br. Gerard Mathijsen osb
Zondag 6 na Pasen B
Hand. 10,25-26+34=35+44-48; 1 Joh. 4, 7-10; Joh. 15, 9-17.