In de vierde eeuw ontstond in het Midden-Oosten een trek van godzoekers die in de eenzaamheid van de Egyptische woestijn inspiratie zochten voor hun christelijke spiritualiteit. Kenmerkend voor deze eenzaten was dat zij bij gelijkgezinde ouderen steun en leiding zochten. Dit vond zijn neerslag in allerlei verhaaltjes, spreuken en gesprekken die bewaard zijn gebleven onder de naam Apoftegmata of Vaderspreuken. Naast Griekse en Latijnse versies bestaan er handschriften in het koptisch, Ethiopisch, Syrisch en Armeens. De verzameling werd in de christelijke traditie steeds opnieuw ontdekt. Zo hebben wij van de Vlaamse jezuïet Heribert Rosweyde zijn 16e-eeuwse collectie ’t Leven ende Spreucken der Vaderen. Het leeuwendeel van de Vaderspreuken is overgeleverd in twee verschillende versies: de zgn. alfabetische en de systematische ordening.
Inhoudelijk komen de beide versies (vaak woordelijk) overeen, alleen de ordening van de teksten is verschillend: in de eerste staan de spreuken en verhalen in alfabetische volgorde op naam van degenen aan wie de spreuk wordt toegeschreven of die er de hoofdpersoon van is; de alternatieve versie ordent de teksten systematisch naar het ascetische of spirituele onderwerp dat erin wordt behandeld. De trappist Christofoor Wagenaar heeft in de jaren 1993-2005 veel vaderspreuken vertaald uit de alfabetische collectie; daarom hebben de Egmondse vertalers ervoor gekozen de systematische collectie onder handen te nemen, waarvan hier de eerste helft wordt gepresenteerd. Zij baseren zich op de Griekse grondtekst met vertaling gepubliceerd door Jean-Claude Guy in Sources Chrétiennes. We mogen ons gelukkig prijzen dat deze brontekst nu in zeer leesbaar modern Nederlands beschikbaar is, voorzien van deskundige toelichting en een zeer informatief nawoord (pp. 241-263).
FB
Stemmen uit de stilte. Vaderspreuken uit de Egyptische woestijn I. Vertaalwerkgroep Sint-Adelbertabdij Egmond. Groningen,
€ 19,90