Badv4 2023 Lukas 1, 26-38
Is de liturgie nu ook al aangestoken door de haast en hectiek van onze tijd? Je zou het haast denken nu wij vanmorgen de vierde zondag van de advent vieren en wij vanavond samenkomen voor de nachtwake van kerstmis. Korter kan het niet. En de vraag is, zijn wij er klaar voor of heeft die aanzoek van Maria nu niet de tijd gekregen om ook bij ons binnen te komen en vrucht te dragen? Misschien staan de kerstboom en de stal er wel, maar het kind waar blijft dat als het niet de tijd gekregen heeft in ons te groeien? Laten wij dan deze morgen de tijd nemen om stil te worden en het woord te ontvangen, want voor God is niets onmogelijk.
In de traditie heeft het verhaal van vandaag de titel gekregen van de “Annunciatie”, de aankondiging van Jezus’ geboorte aan Maria. Maar doet dat woord wel recht aan wat ons hier verteld wordt? Bij aankondiging denken wij aan het geven van informatie, het plaatsen van een bericht in de krant of het iemand op de hoogte brengen van een gebeuren. Maar dit verhaal gaat dat niet over iets anders?
“Verheug u, begenadigde, de Heer is met u?” zegt de engel tot Maria. En als we dat “begenadigde” nu eens vervangen door het woord “ beminde”, wat een betere vertaling lijkt, hoe klinkt het dan? “Verheug je, beminde, de Heer is met je”. En wat als we de formulering “de Heer is met je”, nu nog eens omschrijven of vertalen met: “ Hij laat je nooit alleen”. Wordt dat woord van de engel dan niet een soort aanzoek, een woord dat een leven kan veranderen?
Woorden, ze zijn er in tal van soorten. Je hebt er die mensen dodelijk kunnen treffen, onheil kunnen aanrichten, maar je hebt ook woorden die leven geven, die scheppend zijn, die mensen uit de put halen, die toekomst en nieuw leven geven aan een bestaan.
Het boek van ons geloof begint op de eerste bladzijde met een scheppend woord dat de wereld tot aanzijn roept, dat richting en zin geeft aan de schepping. Dat woord werd gesproken voordat wij een woord hadden in te brengen en het kan bij ons tot op de dag van vandaag verwondering wekken, dankbaarheid, maar ook verantwoordelijkheid voor al wat ons in die schepping wordt toevertrouwd.
Vandaag horen wij opnieuw zo’n scheppend woord en nu aan het begin van het evangelie. Een woord dat nieuw leven toezegt en belooft, een woord van liefde, dat een mens zichzelf niet geven kan, maar dat van verre komt, “van alzo hoge”, zoals een oud kerstlied zingt.
“Verheug je, beminde, de Heer laat je nooit alleen”, dat woord van de engel overrompelt Maria, en er valt een stilte, een pauze, waarin zij bij zichzelf overweegt wat zij er mee aan moet.
En nog voor zij aan een antwoord toe is, neemt de engel weer het woord en bemoedigt hij haar niet alleen, maar hij beschrijft ook met woorden en beelden uit de oude Schrift, wat Gods eigen verlangen is voor het kind dat uit haar geboren zal worden. Zoon van de Allerhoogste, Koning in eeuwigheid, dat zijn woorden waar je alleen maar van kunt dromen. Dat jij een plaats hebt in een geschiedenis die niet wordt gedomineerd door dood en duisternis, maar door de lichtende gestalte van Gods mens geworden liefde.
Die zinnen laten zich maar verstaan tegen de achtergrond van heel de Schrift, die ons van de eerste tot de laatste pagina vertelt wat Gods verlangen is met de mens en hoe de mens op dat verlangen reageert. De gouden draad van licht en leven wordt er vaak met een zwarte draad van menselijk falen doorregen.
Maar vandaag wordt aan Maria de spoel van het leven aangereikt en de vraag is of zij, of wij er ja op zeggen, of wij ruimte geven in ons leven aan dat scheppende woord, aan dat woord van liefde, dat ons vraagt plaats te maken voor een nieuwe geboorte, opdat het aanschijn van de aarde zou worden vernieuwd.
God doet Maria een aanzoek, van hem gaat het initiatief uit, hij vraagt om een plaats in haar bestaan, hij zoekt een woning, maar hij wacht als een ware minnaar ook op een vrij antwoord. Hij dwingt niet, hij vraagt en wacht.
Midden in haar alledaags bestaan met zijn dromen , zijn angsten en vragen, klinkt er een woord van al zo hoog, een woord dat in een oude wereld nieuw leven geven wil. Zij schrikt, zij zwijgt en wikt en weegt. Misschien hoort zij er oude woorden en verhalen in doorklinken.
En dan komt het hoge woord er bij haar uit: “zie de dienstmaagd des Heren, mij geschiede naar uw woord”. Ze weet niet of ternauwernood waar ze aan begint, maar ze vertrouwt, ze vertrouwt het woord dat haar is toegesproken. Ze geeft zich gewonnen aan het avontuur van Gods liefde. Het zal geen effen pad worden, maar de liefde die haar is aangezegd zal haar het onmogelijke en het ondragelijke doen dragen om ruimte te geven aan het Leven.
Het is kort dag, maar het is nooit te laat om de deur van ons hart en ons huis open te zetten voor de komende Heer. Moge dan in de avond van deze dag het ja van Maria, de moeder Gods en moeder van de kerk ook ons ja worden, opdat de Christus in ons en onder ons wordt geboren, en het leven de overhand krijgt op alle dood en duister, een nieuw begin van vrede in onze oude wereld. AMEN.
Abt Thijs Ketelaars