Wij hebben vannacht een hele reis door de Schrift gemaakt en we hebben ook nog aanschouwelijk onderwijs gekregen door het vuur, het licht en het water. Dat alles is al een hele preek. Wat daar nog aan toe te voegen? Laten we stilstaan bij een paar momenten van deze overrijke liturgische dis.
We zijn niet alleen in het donker begonnen ( al hebben we gesmokkeld met een beetje licht in verband met de streaming), maar we zijn ook begonnen in het duister van de tijd, ja nog voor de tijd. Het scheppingsverhaal heeft ons een sprankelend schilderij opgeleverd van Gods creatieve werk. God begon juist als een van onze Egmondse schilders van het Hallem collectief met te schilderen tegen een zwarte achtergrond. Dat zwarte doek vulde Hij met kleuren en figuren, en gaandeweg kreeg het schilderij niet alleen een grote verscheidenheid aan details, maar baadde het ook steeds meer in een grandioos licht. Maar het was allemaal geschilderd tegen een duistere achtergrond.
En verder lezend in de Schrift, we hebben het deze nacht gehoord, vallen er donkere schaduwpartijen over het doek en lijkt de harmonie bij tijden zoek te raken. De afgunst die gelijk staat met de dood sluipt binnen te midden van al wat er gebeurt en gedaan wordt. De hof die in het klare licht straalde is onze woonplek niet meer, en de mens die uit sterrenstof gevormd werd, verliest zijn glans, wanneer hij zich heer en meester waant van wat hem als geschenk is toevertrouwd. Het leven wordt een ballingschap, een wonen in den vreemde, waar mensen tegen elkaar opstaan, waar macht slaven maakt en het samenleven verandert in een leven ten koste van elkaar, in groot en klein verband.
Maar eenmaal begonnen geeft God zijn kunstwerk niet zomaar prijs. Integendeel, Hij had een droom zoals Bibian Mentel er een had, en die gaf hij niet prijs. Hij zou ervoor gaan tot het uiterste, het was hem alles waard als de zon maar weer zou stralen in al zijn glorie.
Het is een schilderij geworden van lange adem en soms lijkt het erop alsof het doek niet zal overleven. Door water en vuur aangetast, door mensenhand bekrast en beklad, maar de oude Meester spreekt al zijn creativiteit aan om te herstellen en nieuwe toetsen te zetten op het doek.
Mettertijd zoekt hij figuren en personen die zich bereid verklaren om mee te werken aan zijn werk. Hij begint voorzichtig en zoekt het niet in macht en geweld. Die hebben nog nooit een stralend schilderij opgeleverd. En ook wie gevraagd wordt mee te doen en mee te gaan in het project, moet zijn plaats kennen. Dat is soms een heel leerproces. Denk aan Abraham die meende dat de toekomst verzekerd was toe hij eindelijk zijn zoon had. Maar hij moest hem loslaten, en God zijn eigen schilderij laten maken met de jongen. Altijd is er dat duister op de achtergrond dat zijn muil opent om te verslinden en dat Gods toekomst, zijn kunstwerk belaagt.
Als het al lukt en het doek bespaard blijft voor een Guernica dan is het omdat er te midden van alle geweld en macht, te midden van alle eigenbelang en zucht naar hebben en houden, steeds weer mensen zijn die schilderen met de penseelstreek van de Geest, die ook in het eerste uur van de schepping werkzaam was en de hand van de kunstenaar bewoog.
Die lichte toets is soms nauwelijks waar te nemen, je zou kunnen denken dat het hele doek door zwarte schaduwen in duister wordt gehuld, maar dan missen we de juiste blik, die van de hoop en het verlangen.
God schrijft en schildert voort in de geschiedenis. En waar de machtigen het laten afweten, daar zoekt hij naar de creativiteit bij kleine mensen, die juist als God zelf met moed en geduld, stil en zonder eigenbelang willen meewerken. Die schilderen soms zo’n prachtig detail, zo stralend en transparant van licht, dat anderen er hoop door krijgen, worden opgericht om mee te doen, op te staan en niet het hoofd te laten hangen omdat het allemaal vergeefse moeite is en het toch niets wordt.
En dan stapt er een kind de geschiedenis binnen, dat zich voegt in die lange rij van Gods uitverkorenen. Het wordt groot gebracht met de verhalen van Israël. En wanneer het aanschuift in de rij bij Johannes om gedoopt te worden, overkomt hem een bijzondere ervaring die zijn verdere leven tekent. Gods Geest, de adem van het leven, neemt bezit van hem en al wat hij zal doen en zeggen, wordt door die adem bezield en gekleurd. Hij schildert aan Gods grote kunstwerk op een onovertroffen vrije en creatieve wijze. Maar ineens is het uit, wanneer mensen die het beter menen te weten en die beducht zijn voor hun macht en gezag, voor hun belangen die er een andere agenda op na houden, hem uit de weg ruimen. Einde verhaal, het duister neemt het doek weer over, alle hoop vervlogen.
Maar na deze gitzwarte nacht horen wij vannacht Markus in zijn evangelie tot onze verrassing vertellen dat de zon opging. Dat is geen mededeling van de weerman, maar gaat over Gods scheppend werk. God eerste woord bij de schepping was ‘er zij licht’, zijn laatste woord ontrukt Jezus aan het duister van de dood, en hult hem in de mantel van licht, licht uit licht. Er is toekomst, Gods toekomst voor onze wereld. Het laatste woord is niet aan dood en duisternis. Maar de vrouwen vatten het aanvankelijk niet. Het graf is leeg, de vrouwen zijn verbijsterd. En de boodschap van de jongeling komt bij hen niet binnen. Ze vluchten weg van het graf en vertellen aanvankelijk niets aan de leerlingen. Het licht van paasmorgen gaat pas gaandeweg over hen op. Terug in Galilea, terug in hun oude bestaan zouden hun de schellen van de ogen vallen, zou de zon opgaan in hun eigen hart en zouden zij met de penseel van de Geest kleur en gezicht geven aan het leven van de wereld, zoals Jezus hun had voorgedaan.
Hun verhaal gaat door tot op deze dag, in de hoop dat ook wij de zon zien opgaan over ons leven en als erfgenamen van de zoon zouden leven als kinderen van het licht. Alleluia. AMEN.
Abt Thijs Ketelaars
Mc. 16,1-8