Sacramentsdag en Witte Donderdag laten ons hetzelfde geheim vieren, maar het is geen ééneiige tweeling. Er is verschil tussen die twee en dat zit hem in de context van het gebeuren. Witte Donderdag maakt deel uit van het dramatische einde van Jezus’ leven, het staat in een historische samenhang waar tal van machten en krachten aan het werk zijn. Sacramentsdag kent niets van dat alles, dit hoogfeest staat in de context van een theologische beschouwing over de eucharistie, die zijn voorlopig einde vond met de instelling van het feest van Sacramentsdag in 1264. Eén geheim, twee heel verschillende werelden waarin het ter sprake komt. En die twee hoeven wij niet tegen elkaar uit te spelen. Zij geven er elk hun eigen kleur en diepte aan.
Op Witte Donderdag is Jezus met zijn leerlingen samen in het boven vertrek om het paasmaal te vieren. Dat feest viert een ontsnapping aan de dood, maar die valt alleen de mens ten deel die bereid is door het water van de dood heen te gaan. Je moet er alles voor geven anders zul je de oever van het nieuwe bestaan nooit bereiken. Voor Jezus krijgt die Paasavond een bijzondere betekenis, want hij beseft dat voor hem het einde nabij is. En dan neemt hij aan tafel het brood en de wijn en reikt die aan zijn leerlingen toe. Het gebaar is o zo simpel, heeft niets theatraals, maar het is de samenvatting van een heel leven dat zich gegeven heeft ten dienste van de weg die hij als zijn roeping zag. Vanaf het moment dat de hemel voor hem was opengegaan bij de doop heeft hij zijn leven ingezet voor de komst van Gods koninkrijk, wat dat ook van hem zou vragen. Zijn leven geven als brood, opdat anderen zouden leven en mochten ontdekken dat God met hen het goede voorheeft. Zo is Jezus mensen nabij geweest in het leven van alledag, in nood en pijn, bij vreugde en vrolijkheid, bij bruiloften, maar ook aan het ziekbed. Steeds was hij er met een bemoedigend woord, een helende hand, maar soms ook met een roep om bekering. Laat je leven niet tevergeefs geleefd zijn, neem de uitnodiging aan.
Heel zijn handel en wandel, zijn spreken en zwijgen, zijn bidden en werken, het waren evenzovele zaadkorrels die samen om zo te zeggen de basis vormden voor het brood dat zijn leven geworden is. En de wijn was de oogst van zijn vele momenten waarop hij mensen de vreugde van het koninkrijk liet proeven met de inzet van heel zijn leven. En op Witte Donderdag werd dat alles bezegeld met de maaltijd waarbij hij getuigde dat er geen terugweg meer was en dat hij er ten volle ja op zei. Tot aan de rand, tot het uiterste, tot het laatste moment onderschreef hij waar hij voor stond. En bij alle tragiek en alle duisternis was deze daad daarmee ook een teken van geloof, hoop en liefde. Geen dreiging, geen geweld of wat dan ook kon deze liefde breken of ongedaan maken. En met het brood en de wijn reikt hij ons een spijs van eeuwig leven. Over deze gave heeft de dood geen macht. Jezus gaat er doorheen zoals brood door het vuur van de oven gaat en druiven geperst worden tot wijn, leven en lijden getransformeerd tot kristalheldere liefde, sterker dan de dood.
Op Sacramentsdag vieren wij hetzelfde geheim, maar nu in een heel andere context. Hier geen rumoerig en volgepakt Jerusalem, geen dreigende wolken van verraad, vernedering, verloochening en dood, maar een verstilde viering, een schouwen naar het geheim van Gods liefde die zich als brood voor de wereld gegeven heeft. Dat kan wereldvreemde trekken aannemen, maar het kan ook helpen dieper door te dringen in de levensgang van Jezus. Samen met Sacramentsdag kwam ook de aanbidding van het sacrament in zwang. Daar valt van alles over te zeggen, maar laten we vandaag een moment stil staan bij de vruchten die wij ervan kunnen oogsten. Het stil verwijlen bij het sacrament kan ons in deze tijd van jachten en jagen gevoelig maken voor de schat die verborgen ligt in het stil vertoeven in het gezelschap van een geliefde. Zonder woorden, er zijn voor en met de ander. Dat simpele brood waarnaar wij opzien kan ons de weg wijzen niet alleen naar het geheim van Gods ontlediging, maar ook naar de weg die er nodig was en is om tot zuiver brood van of voor Christus te worden. Jezus is brood geworden en daartoe zijn veel korrels bijeengebracht, samen gemalen, een bestaan tot eenheid gebracht en getransformeerd tot spijs die leven geeft. Dat is niet iets van één dag, dat vergt ascese, geduld, overgave, volharding en doorheen dat alles onbaatzuchtigheid. Hij heeft het bevochten en er zich aan overgeven in nachten van gebed en in dagen van aandacht voor anderen. En toen hij ervoor door het vuur moest, heeft hij niet geweigerd in geloof ja te zeggen.
Sacramentsdag, het is een feest dat ons uitnodigt om aan de voeten van de Heer te overwegen en te schouwen waartoe liefde in staat is. Hier wordt niet alleen het leven van Jezus getransformeerd, maar dat geldt ook voor ons leven, wanneer wij lang genoeg dit geheim beschouwen met een innerlijke blik en ons laten raken. In die stille overweging verteren wij het brood dat Christus is om zo zelf brood voor de wereld te worden. Zonder dat zitten aan de voeten van de Heer, zonder die stille aanbidding zijn wij misschien ijverige Martha’s, maar mist ons leven de liefdevolle en intense aandacht van Maria. Wij zijn evenwel geschapen om beide Maria’s te zijn. Witte Donderdag en Sacramentsdag, twee vormen van het ene geheim, maar alleen als ze samen worden beleefd, als het ene ongedeelde geheim, als het ene gebod van de liefde voor God en de naaste, als brood voor ons gebroken tot leven voor de wereld en als dankoffer voor het leven ons gegeven. Zo moge het zijn. AMEN.
Abt Thijs Ketelaars