20240329 Goede Vrijdag Joh. 18.1-19,42
Gisteren, op Witte Donderdag, zaten wij met Jezus aan bij zijn laatste maaltijd met de zijnen. Het waren de intimi die bij die maaltijd uitgenodigd waren. Dat was niet omdat ze beter waren dan de rest met wie hij tijdens zijn leven was opgetrokken. Een van hen zal hem verraden en een ander zal hem verloochenen en wanneer puntje bij paaltje komt, slaan de mannen allemaal op de vlucht. Zo is het vervolg van de heilige drie dagen die wij gisteren begonnen zijn. En toen zij de bovenzaal verlieten hing de avond en de nacht al in de lucht, letterlijk en figuurlijk.
Hoe het verhaal verder gaat, hebben wij zojuist gehoord uit de mond van de evangelist Johannes. Goede Vrijdag, de dag waarop wij stilstaan bij het lijden en het kruis van Jezus. Mij is wel eens de vraag voorgelegd of dat wel allemaal nodig is, er is al genoeg lijden in de wereld en dan dit ook nog weer opgehaald. Ja, waarom? Misschien toch, omdat deze nacht anders is dan al die andere nachten waarin het duister zich meester maakt van het leven van mensen. Zonder deze ene dag van duisternis zou de nacht van die velen nooit een straal van licht ontvangen.
Goede Vrijdag, Jezus uitgeleverd, bespot, gemarteld, verguisd en aan het kruis geslagen als de eerste de beste moordenaar. Hij is niet de eerste en hij is ook niet de laatste die het overkomt, maar hij is één van hen, één met hen. In onze katholieke traditie hebben wij de gewoonte het kruisbeeld een prominente plaats te geven, maar op Golgotha stonden er drie kruisen en Jezus hing in het midden. Die drie kruisen zijn een preek zonder woorden, een tafereel dat ons het onuitsprekelijke voor ogen stelt. Hij, Jezus, die daar midden tussen twee moordenaars hangt die geen aanspraak konden maken op een schoon blazoen. Hij toont ons hier tot op het kruis wat het zeggen wil dat God de wereld liefheeft en er zijn enige Zoon voor heeft gegeven. God heeft zijn zoon naar de wereld gezonden niet om die te veroordelen maar om de wereld te redden.
Daar hangt hij dan, midden tussen de rovers, één van hen en toch verschillend. Zij hangen er om wat zij anderen hebben aangedaan, dood en verderf, hij hangt er terwijl hij onschuldig is. Wij hoorden het Pilatus zeggen: “ik vind volstrekt geen schuld in hem’. Hij hangt daar te midden van schuldigen van welke soort ook, mensen zoals wij, en het is een zwaar lot dat hem treft, hij heeft er niet voor gekozen, maar hij aanvaardt het, want daartoe is hij gekomen, om niemand alleen te laten tot in de dood, tot in dat laatste uur, want God maakt geen halt voor dat duister, Hij heeft zijn zoon gegeven om de weg met ons ten einde te gaan, ook waar wij nergens rechten op kunnen laten gelden.
Die dood aan dat kruis is meer dan de dood van zijn fysieke lichaam, hoe pijnlijk dat ook is met al zijn geweld en marteling. Maar die dood is bovenal het delen in een verlorenheid waar alles duister is, waar allen hem hebben verlaten, waar wereldlijke en geestelijke macht hem hebben prijsgegeven uit jaloezie, uit lafheid en om hun eigen positie niet op het spel te zetten. En zijn leerlingen hebben het niet beter gedaan. De avond tevoren riepen zij in koor dat ze hun meester nooit zouden verlaten, maar nu hebben ze allen de vlucht genomen. Alleen hangt hij daar temidden van twee moordenaars. Hij onschuldig, maar zonder dat iemand zich om hem bekommert, zij schuldig en even alleen als hij, want wie zou omzien naar deze kwalijke randfiguren?
Hij hangt daar tussen twee moordenaars, een links en de ander rechts. Is dat niet heel wat anders dan wat de moeder van Jacobus en Johannes voor haar twee jongens in gedachten had? Wilden die niet rechts en links van hem zitten?
Hij hangt er midden tussen hen in om ons te tonen dat God zijn woord van leven gestand doet tot in de dood. Daarom hangt hij er, dat wij, wij allen die hem in de steek gelaten hebben, ook in dat duister niet gescheiden zouden zijn van de liefde van Christus. Hij gaat mee tot in alle verlorenheid, geestelijk en lichamelijk, tot in het duister van alle dood.
Hij hangt er midden tussen twee anderen, opdat wij niet zouden vergeten waarvoor hij gestorven is en waartoe wij geroepen zijn. Want als wij onze ogen opslaan naar het kruis van onze Heer daar in het midden, dan mogen wij die twee andere kruisen niet vergeten. Want daarvoor hangt hij aan het kruis om hen niet alleen te laten.
Goede vrijdag, dag waarop wij herdenken de mateloze en onbegrijpelijk liefde van God, die in Christus niet heeft geaarzeld de diepte en de duisternis van ons menselijk bestaan te delen, opdat de dood niet het laatste woord zou hebben, hoezeer de wereld ons ook het tegendeel laat zien.
Het laatste woord van Jezus in dat duister stervensuur hebben wij gehoord. “Het is volbracht”. Hij is de weg met ons ten einde toe gegaan en hij heeft in het uur van de beproeving niet naar het zwaard gegrepen, hij heeft ten einde toe liefgehad, hen die hem sloegen, hen met wie hij gekruisigd werd, en ook hen die zijn gevlucht en hem in de steek gelaten hebben. En deze liefde wordt door geen dood overwonnen en zo heeft hij alles volbracht en geeft hij de Geest. Die Geest wordt aan ons gegeven opdat wij niet alleen naar hem zouden opzien, maar ook zouden omzien naar wie naast hem gekruisigd werden. Want daartoe is hij gekomen, om solidair te zijn tot in de dood en ons een voorbeeld na te laten van wat leven is in Gods naam. AMEN.
Abt Thijs Ketelaars