Allerheiligen 2023
Als er iets past bij het synodaalproces dan is het wel het feest van Allerheiligen. Misschien is er geen ander feest op de liturgische kalender dat ons er meer bewust van maakt dat wij deel uitmaken van een gemeenschap, van een familie, die samen op weg is in het voetspoor Abraham en diens grote zoon Jezus, de Christus. Al die heiligen in hun spoor ons voorgegaan, zij zijn een licht op ons pad en zij dragen en inspireren ons over grenzen van tijd en ruimte heen.
Samen op weg, het kan ook niet anders. Want alleen raken wij in de woestijn van het leven de weg kwijt en ontberen wij ook de hulp wanneer we nood hebben aan een bemoedigend woord, een helpende hand of een beker koud water. We hebben elkaar brood nodig, niet alleen de levenden, maar ook hen die al de grote oversteek hebben gemaakt. Hun wijsheid, hun moed, hun doorzettingsvermogen, het zou zonde zijn die niet naar waarde te schatten en ze links te laten liggen. En meer dan dat is er hun liefde die tot over de dood ons met hen verbindt en ons hart kan verwarmen ook al zijn ze gestorven. Ook na hun dood gaan zij ons nog voor, gaan zij nog met ons de weg. Wie er oor en oog voor heeft weet dat we de weg niet alleen gaan.
Samen op weg in een wereld waar het individualisme voor menigeen het summum lijkt te zijn. Maar hoe aanlokkelijk die vrijheid ook moge zijn, het is een fata morgana, een duivel in de gestalte van het licht. Voor velen eindigt dat avontuur in de woestijn van eenzaamheid en het land van de ware vrijheid is daar ver te zoeken.
Samen op weg, het is een zegen, maar bij vlagen ook een beproeving en soms nog erger dan dat. Als we in deze dagen de nieuwberichten horen, staan wij sprakeloos bij zoveel geweld. Hoe niet aan wanhoop ten prooi vallen, wanneer we zien hoe onze menselijke roeping om samen de weg te gaan verkeert in een slagveld waar geen mensenkind meer veilig is.
Samen op weg, het is onze roeping maar ze is verre vanzelfsprekend. Niet alleen de geschiedenis die in onze dagen wordt geschreven getuigt ervan, het boek van ons geloof doet niet anders. Het boek van de Apocalyps mag ons dan wel een groots visioen tekenen, het kan ons niet ontgaan dat er daarbij sprake is van de grote verdrukking en kleren die wit gewassen zijn in het bloed van het Lam. Dat hemelse Jerusalem, die stad met zijn ontelbaren uit alle rassen en standen, het blijft nog een droom die op zijn vervulling laat wachten. En wie kan zich dan bij tijden niet herkennen in het profetenwoord ‘wachter hoelang duurt de nacht?’ bij die zee van lijden en onmenselijkheid.
Samen op weg, hoe zouden wij die tocht door de woestijn ooit volhouden wanneer er geen profeten waren die stem blijven geven aan het visioen van Gods koninkrijk? Hoe zouden wij niet afhaken of langs de kant van de weg blijven zitten, wanneer er geen oases zouden verschijnen op het pad, wanneer er geen mensen zouden zij die tegen alle hoop in en met de inzet van heel hun bestaan zouden getuigen van wat geen oog nog heeft gezien, maar wat in hun toewijding en onbaatzuchtigheid tot de dood toe als snippers van licht de vlam van de hoop brandend houdt?
Samen op weg, heel de geschiedenis door, met gangmakers en doorzetters, met Abraham en Mozes, maar ook met Ruth en Maria en met hun grote zoon, met Jezus die geen letter of iota van de wet die de Vader als weg ten leven had gegeven, onvervuld heeft gelaten. Vlees en bloed is dat woord in hem geworden en zo is de letter van de wet in deze mens tot levenschenkende Geest geworden die ons pad verlicht tot in de nacht van het leven. Want niets kan ons scheiden van de liefde van Christus die samen met ons de weg gaat.
Samen op weg, het is ons aller roeping en de heiligen ons voorgegaan hebben zich met hart en ziel en alle kracht aan die roeping gegeven. Ze zijn er in alle generaties geweest en op alle wegen en omwegen die ons menselijk bestaan kenmerken. Het waren mensen zoals als wij en gebreken en onhebbelijkheden waren hun niet vreemd, maar ze hebben geloofd in Gods weg met ons, ze hebben geloofd en geleefd in de overtuiging dat elk mensenkind een kind van God is, hoe kromgebogen of gewond soms ook. En op ontelbare wijzen hebben ze dat geloof handen en voeten gegeven met een creativiteit die ons versteld doet staan. Het waren beslist niet allemaal doetjes en menigeen is in zijn tijd niet begrepen, want de liefde van Christus deed hen tot het uiterste gaan en dat was voor menigeen een aanstoot of een brug te ver. Denk maar aan de mannen en vrouwen die tegen de stroom ingingen en tegenwind kregen te verduren toen ze opkwamen voor slaven of voor de waardigheid van de vrouw. Maar hun palet kent ook mannen en vrouwen die niet opvielen door bijzondere daden, maar die gewone taken op een ongewone manier vervulden en die bijvoorbeeld als portier vriend en vreemdeling begroetten met een welwillend woord of in de ziekenboeg steeds weer alle tijd en aandacht gaven aan wie zorg nodig hadden. Misschien een kans om uw favoriete heiligenleven deze dagen nog eens te herlezen.
Samen op weg, wij kunnen niet zonder heiligen in ons midden, mannen en vrouwen van alle tijden, die het evangelie vlees en bloed hebben laten worden van hun bestaan. Geen theorie en boekenwijsheid, maar in het alledaags bestaan van wisselende eeuwen en contexten wisten deze mannen en vrouwen in woord en werk Gods liefde voor de mens te vertalen. En wie de rij probeert te overzien ontdekt dat er geen plek of plaats is die te duister is voor deze bakens van hoop en licht.
Samen op weg, zeggen wij God dank voor heel die schare die God heeft geëerd en de naasten gediend en bidden wij dat wij niet aarzelen in hun voetstappen te treden opdat de wereldvrede kennen mag en de dagen van aller verlossing mogen aanbreken in deze tijd. AMEN.
Abt Thijs Ketelaars