Apa3 2023 Hand. 2,14+22-32; 1Petr. 1,17-21; Lc. 24,13-35
Het verhaal van de Emmaüsgangers staat, zo vermoed ik, al heel lang in de top tien van de evangelieverhalen. Het is een verhaal van mensen onderweg, maar het is bovenal een verhaal van ontredderde mensen, van mensen die zich het leven heel anders hadden voorgesteld. Een leven dat voor velen al te herkenbaar is. Er komt wel een happy end, maar laten we niet te vlug lopen, want dan bezwijken wij misschien onderweg en komen we niet aan de tafel toe.
Mensen onderweg, ja, maar niet zomaar, mensen onderweg met elkaar in gesprek. Leerlingen van Jezus onderweg en met elkaar in gesprek. Wie nu nog denkt dat het synodaal proces een uitvinding is van een al te progressieve paus, doet er goed aan de Schrift nog eens te herlezen.
Mensen onderweg, dat geldt al vanaf het eerste boek van de Schrift. Onze vader Abraham wordt geroepen op weg te gaan en de uittocht en de weg door de woestijn maakt van Israël een volk dat almaar onderweg is. En in het evangelie zien wij Jezus gedurig op tocht samen met de leerlingen en een hele menigte die hem volgt. Mensen onderweg, allemaal op zoek naar een plek waar het goed leven is, naar een thuis, een beloofd land.
Maar die weg blijkt geen geëffend pad en het is soms een tocht van afzien, van zoeken, van twijfel en ongeloof. Is er nog wel een weg? En waar die dan te zoeken? Die twee leerlingen van vandaag zien geen toekomst meer, ze zijn de weg kwijt nu Jezus er niet meer is. De toekomst is één groot gat. Maar let op, ze hebben elkaar nog. Het zal niet voor niets zijn geweest dat de Heer zelf zijn leerlingen twee aan twee heeft uitgestuurd. Dan kunnen ze elkaar moed inspreken, wanneer het allemaal tegenzit en ze er niet meer in durven geloven. Maar wat te doen zoals vandaag in het evangelie waar geen van twee nog een sprankje licht ziet, maar alles verloren lijkt. We stappen anders gezegd het verhaal binnen wanneer de crisis zijn toppunt bereikt. Twee ontredderde, moedeloze, gedesillusioneerde mannen. Niets is er meer over van hun droom. Kerk in crisis.
Ze mogen dan Jeruzalem de rug toe hebben gekeerd, ze blijken toch nog iets te hebben waarvan ze op het ogenblik niet inzien hoe kostbaar het is. Ze hebben verhalen over hoe het allemaal gelopen is, ze hebben vragen, verdriet en teleurstellingen en die delen zij met elkaar. Zij luisteren naar elkaar en al pratend lopen ze een onbestemde weg. Dat lijkt weinig of niets, maar als ik denk aan het synodaal proces in de kerk, dan vermoed ik dat hier een schat voor ons ligt bij het zoeken van onze weg vandaag.
Zij trekken samen op met hun vragen en ontreddering. Ze verzwijgen ze niet, integendeel. En in het delen van die verhalen gebeurt er iets. Daar gaat het niet om het krijgen van gelijk, hier wordt niet gediscussieerd, hier wordt gedeeld en dat is heel wat anders. Hier zijn geen mensen die het allemaal denken te weten of die zich beter of heiliger wanen dan de ander. Hier zijn twee mensen samen op weg, en zij delen met elkaar hun zielenpijn, hun intens verdriet en stukgevallen hoop en verlangen. Wie dat alles deelt, vraagt niet om gelijk te krijgen, maar om gehoord en gezien te worden, om gedragen te worden. Die weg is in het verhaal 60 stadiën lang, dat is zo ongeveer van hier tot Alkmaar, en dat is maar goed ook, want dan heb je tijd om naar elkaar te luisteren en wordt het geen twitterbericht of een snelle mail. Want op die weg gaat het om hun binnenkant die huilt en niet weet waar het te zoeken. Die ziel heeft nood aan aandacht, geduld en bovenal een zwijgend luisteren om te horen wat er achter en onder de woorden schuilgaat. Maar die liggen in onze jachtige samenleving niet voor het oprapen. Er is misschien wel veel communicatie maar er is heel weinig echt gesprek. En dan dreigt het leven te verzanden in welles en niets, in tegenstellingen en oppositie in plaats van meeleven en samen zoeken naar de weg, openstaan voor de derde in het gesprek die gaandeweg meeloopt voordat wij het echt beseffen. De verrezen Heer treedt het gesprek binnen juist waar het stokt en er de stilte valt. Hij leest met ons het verhaal van het leven opnieuw en gaandeweg neemt het een andere wending. Hij leest het met andere ogen dan wij, en stilaan komt er perspectief. Ze hebben het nog nauwelijks in de gaten, maar hun hartslag en hun voetstap worden lichter. Deze vreemde in het gesprek ziet geen doodlopende weg, maar een weg doorheen de dood, een oversteek naar een nieuwe oever, naar nieuw land en leven.
Die derde in het gesprek verruimt de horizon en de blik. Maar laten wij hem toe? Is ons gesprek open voor die derde die met ons mee wil gaan en nemen wij hem mee op de weg? Laten wij ons verrassen op onze doodlopende weg of hebben wij alle geloof in toekomst opgegeven? De twee op weg laten het gebeuren, ze laten zich verrassen en daarmee verandert hun bestaan.
Samen op weg, kerk anno 2023, wij hier samen, kerk anno 50 na Christus, twee Emmaüsgangers, kerk van de eeuwen. Een synodale tocht waar je ziel niet schuwt lief en leed te delen, ontreddering en dromen; een tocht waarop samen het verhaal van de Schrift wordt herlezen en gedeeld, niet om gelijk te krijgen, maar om elkaar te dragen en te steunen, om samen stappen te zetten op de ongebaande weg. En als wij dan aanschuiven aan de tafel, moge ook voor ons het brood gebroken worden waarbij ons de ogen opengaan. Waar wij herkennen waaruit en waarvoor die derde heeft geleefd en waartoe wij in zijn spoor worden geroepen: Wij zijn geschapen om juist als hij die met ons gaat onszelf te breken en te delen opdat het aanschijn der aarde zal worden vernieuwd en de vreugde en vrede van Pasen aller deel wordt. AMEN.
Abt Thijs Ketelaars.