Preek 15 januari 2023

Adhj2 2023 Jes. 49,3+5-6; 1Kor1,1-3; Joh. 1,29-34

Vorige week zondag sloten wij de kersttijd af met de doop van Jezus door Johannes de Doper. Vandaag stappen wij weer de tijd in van de groene zondagen, zeg maar het alledaagse leven. Maar tot onze verrassing staat Johannes de Doper daar weer voor ons klaar. Hij heeft ons in de advent naar Christus geleid  en nu , na kerstmis, voert hij ons ook binnen in die lange rij van zondagen waarop wij Jezus op de voet volgen op zijn tocht door Galilea. Dat mag ons geruststellen, want met die gids weten wij dat we  in goede handen zijn.

Vandaag krijgen wij uit de mond van de Doper een uitspraak over Jezus die een prominente plaats heeft gekregen in de christelijke liturgie. ‘Zie het lam  Gods dat de zonden van de wereld wegneemt.’ Al eeuwen lang vormen die woorden een onderdeel van de communieritus.  Zij hebben een stempel gedrukt op de vroomheid en het leven van talloze generaties en zij hebben in de christelijke iconografie en kunst voor prachtige afbeeldingen gezorgd. Maar zij hebben ook tot veel discussie, schuldgevoel en pijn geleid.  Ze zijn evenwel niet bedoeld om te kapittelen maar om te bevrijden, om vrijspraak aan te zeggen. En wat dat betekent of inhoudt, vraagt misschien een hele weg. Ook daar is Johannes ons een voorbeeld. Hij spreekt hier vol overtuiging, maar een paar regels verder horen wij hem zeggen, dat de persoon van Jezus hem ook voor vragen stelde en dat hij, Johannes, het ook niet allemaal op voorhand begreep.  ‘Ook ik kende hem niet’, hoorde wij hem tot tweemaal toe zeggen. Hij heeft er een hele weg voor moeten afleggen.  De grote Augustinus was door die woorden van Johannes  – ook ik kende hem niet- zo in verlegenheid gebracht dat hij op 19 maart 413 zijn toehoorders naar huis stuurde met de opmerking ‘ik kom er niet uit. Ga naar huis en kom overmorgen terug, misschien wil de Geest ons dan de tekst ontsluiten.’ Zowel Augustinus’ uitspraak als de bekentenis van Johannes bevatten een kostbare boodschap en een troost voor ons. Geloven is iets anders dan alles precies weten en overal een antwoord op hebben

Het is voor Johannes een weg geweest vooraleer hij besefte wie en wat Jezus was. Maar eenmaal doordrongen van het geheim van deze mens wordt hij voor ons getuige van wat hij gezien en verstaan heeft. En hij doet dat vandaag in die korte passage met twee titels die hij aan Jezus toekent. De eerste is Lam Gods, dat de zonde van de wereld wegneemt, en de tweede staat aan het eind van de passage: deze is de Zoon van God. En in die twee komen de diepste vernedering en de hoogste verheerlijking samen.

‘Zie het lam Gods, dat de zonde van de wereld wegneemt’. Overbekende woorden, maar wat betekenen ze? Die woorden verwijzen naar het paaslam dat ieder jaar werd gegeten om de uittocht uit Egypte te gedenken, de overgang van een leven in slavernij en knechtschap naar het leven in vrijheid als kinderen van God. En we bespeuren er ook een verwijzing in naar de lijdende dienstknecht uit de profetieën van Jesaja. Daar wordt ons de mens getoond die als een lam naar de slachtbank wordt geleid en geen kwaad met kwaad vergeldt en zo de kringloop van het kwaad doorbreekt en de zonde van de wereld wegdraagt. In die eerste titel wijst Johannes Jezus aan als de mens in wie God weerloos en kwetsbaar afdaalt tot in het land van dood en duisternis. Waar wij de adel van ons beeld-van God-zijn hebben verloren en prijsgegeven, daar toont Jezus zich ten volle beeld en gelijkenis van God. Hij geeft zich geheel en al, zonder voorbehoud. Hij blijft niet aan de kant staan, hij maakt geen halt voor de dood als het erop aankomt mensen te redden, want voor het leven zijn wij geschapen en daarvoor trotseert hij alles. Het is zijn eer en glorie ons door het dal van de dood te leiden naar het leven in het licht, waar wij elkaar het leven gunnen en geven.

Wij zijn geschapen om zo goed als God te zijn, maar de waarheid is dat wij die roeping steeds weer te grabbel gooien. Wij zien het al gebeuren op de eerste bladzijden van de Schrift en dat verhaal herhaalt zich almaar. In de titel die Johannes aan Jezus geeft  is er sprake van het wegnemen of wegdragen van de zonde door Jezus. Het mag ons niet ontgaan dat er gesproken wordt over zonde in het enkelvoud. Wij zijn gewoon over zonden in het meervoud te spreken, en dan maken we daarin categorieën zoals doodzonden en dagelijkse zonden. Dat is allemaal mensenpraat en gaat voorbij aan dé zonde die ons menselijk bestaan als een worm aanvreet en bederft.  Het lam van God toont ons dat God in Jezus alles doet om ons leven te geven en te gunnen, ons uit de kringloop van dood en verderf weg te halen.

Zonde, het is de grote tegenpool van Gods vrijgevigheid. Het is het innerlijk gefluister en getrek dat ons aanzet te willen en te nemen wat een ander gegeven is.  We zien het in het groot en in het klein. Wereldmachten die nooit genoeg hebben, die steeds weer grijpen naar wat een ander toebehoort en daarmee ontelbare slachtoffers maken. We zien het in ons economische bestel waar we de grootste willen zijn ten koste van een ander, waar we de ander het brood uit de mond stelen. Wij zien het in onze omgang met de schepping, waar wij niet bij machte blijken het leven in al zijn vormen te respecteren, wij zien het in kerk, klooster en gezin, waar geweld, misbruik, eigen gelijk of wat al niet meer het leven van de ander bedreigt of breekt in plaats van het tot wasdom te brengen en te laten floreren. Leven gunnen en geven, het is de droom en daad van God. En wij dan die zijn beeldenaren zijn?

Vandaag horen wij Johannes getuigenis afleggen van Jezus, die radicaal gebroken heeft met dat leven dat enkel de dood baart. Hij heeft als God geleefd, koste wat het kost, opdat wij nieuw geboren worden en leven als kinderen van het licht. Lam Gods, afgedaald tot in de dood, Zoon van God, verheerlijkt en thuis gebracht in licht dat leven is. AMEN.

Abt Thijs Ketelaars

Nieuwsbrief

Schrijf u vrijblijvend in en blijf op de hoogte van de activiteiten van Abdij van Egmond.

We respecteren uw privacy. Sint-adelbertabdij zal uw e-mailadres nooit delen met derden.
© 2024, Abdij van Egmond Algemene voorwaarden