Goede vrijdag 2023
Gisteren vierden wij het laatste samenzijn van Jezus met de zijnen rond de tafel. Het was een bijzonder moment en een bijzonder gebeuren. Van dat alles is vandaag niets meer over, zo lijkt het. De intimiteit van gisteren staat in schril contrast met het geschreeuw en gesleep van vandaag. Jezus wordt van hot naar her gevoerd en het eindigt in de open lucht te midden van een menigte volk die hem aanstaart en commentaar van allerlei soort levert. Maar bij alle verschil is er ook gelijkenis, een die voor het blote oog niet direct te zien valt. Had hij gisteren de regie over het gebeuren, vandaag lijkt het tegendeel het geval. Maar schijn bedriegt hier. Zeker, hij kan niet voorkomen wat hem allemaal overkomt en wordt aangedaan, maar hij is geen willoos slachtoffer. Wat witte donderdag met goede vrijdag verbindt is de innerlijke houding van Jezus.
Gisteren bij het laatste avondmaal reikte hij zijn leerlingen brood en beker ten teken dat hij zijn leven vrijgaf, wat er ook zou gebeuren. Hij zou trouw blijven aan de weg die hij tot nu toe was gegaan. Hij zou trouw blijven aan de roeping om het leven en de eer van God te dienen. En vandaag, nu alles van hem wordt gevraagd en genomen, deinst hij niet terug. Hij kiest zijn lot niet in dit uur, want het kruis en het lijden is niet verkieslijk. Het is een schande en brengt God geen eer. Maar Jezus aanvaardt het, hij geeft zijn leven om tot in de dood getuigenis af te leggen van de waarheid.
Wanneer wij vandaag het lijdensverhaal horen en overwegen dan moeten wij niet voorbijzien aan de schandelijke rechtsgang en de wrede marteling en kruisiging, maar wij dienen er wel voor te waken daarin te blijven hangen. Sommige films en publicaties krijgen er niet genoeg van om bloed en wreedheid te laten zien. Het ergste is niet goed genoeg. Maar dat is een misvatting. Wij worden niet gered door het schouwen naar al dat martelwerk, wij worden gered door hem die dit alles ondergaat. Niet het kruis is onze redding, maar hij die aan het kruis hangt. Dat is een verschil van dag en nacht.
In het tafereel van vandaag zien wij helaas wat dagelijks in onze wereld aan de orde is. Mensen worden gemanipuleerd om de waarheid te verdraaien en te ontkennen. ‘Als hij geen misdadiger was geweest, zouden wij hem niet hebben overgeleverd’, klinkt het. Met zo’n zin is geen bestaan veilig. En de mannen die het recht en de waarheid moeten vertegenwoordigen en verdedigen laten het afweten om eigen belangen of hun hachje niet in gevaar te brengen. Pilatus weet niet beter dan zich te verschuilen en zich aan zijn taak te onttrekken door te zeggen ‘wat is waarheid?’, en door te zwichten voor de chantage van de religieuze leiders. En de leerlingen van Jezus die gisteren aan tafel Jezus’ testament in brood en beker aangereikt kregen, ze zijn vandaag op een na van het toneel verdwenen. Alleen een aantal vrouwen wijken niet van Jezus’ zijde. Dwaze moeders en zussen.
Maar dan die ene, Jezus, die heel zijn leven is rondgegaan en met mensen opgetrokken om ze te laten horen, voelen en zien dat God met mensen het leven voorheeft, dat hij alles in het werk stelt om mensen hun waarde en waardigheid te hergeven wat er ook is gebeurd. God is geen boeman maar een mensen minnaar, zo toont hij ons in heel zijn handel en wandel. God schrijft niet af, links niet en rechts niet, hij staat enkel op de uitkijk om mensen te zien terugkeren naar het leven. Maar dan in een andere orde dan die in het leven buiten het paradijs wordt gehuldigd. In onze gevallen wereld gaat het om macht en gezag ten koste van een samenleven van alle kinderen Gods. Hoe anders Jezus, die de belichaming is van Gods verlangen en zijn ijver voor een levende gemeenschap in Geest en waarheid. Als Pilatus Jezus naar buiten brengt en hem aan het volk toont met de woorden ‘Ziet de mens’, dat zegt hij zonder het te weten de waarheid. Hijzelf mag er zich iets anders bij voorstellen, maar hier staat inderdaad de mens zoals God hem zich gedacht heeft en zoals Hij hem ons heeft gegeven. De mens die getuigenis aflegt van de waarheid die bevrijdt en leven geeft, de mens die koning is van Gods schepping in liefde totterdood. Hij geeft er alles voor en hij weerstaat aan de bekoring van de macht. Petrus krijgt dan ook al aan het begin van het gebeuren te horen dat hij zijn zwaard in de schede moet steken. Met geweld is nog nooit een paradijs geschapen of herschapen.
Wij zien vandaag de ene die Gods naam hooghoudt in zijn trouw aan het leven zoals God het wil, aan het leven waarvoor hij alles geeft, waarvoor hij zichzelf geeft, waaraan hij zich overgeeft als alles hem ontnomen wordt. Hij doet het omdat hij niet anders kan, hij zou ontrouw zijn aan zijn eigen roeping zo goed als God te zijn, zoon van de Vader.
Die roeping, in woord en werk Gods evenbeeld te zijn, zij heeft alles van hem gevraagd. Wie zegt of vermoedt dat hij er alles mee heeft verloren, vergist zich. Want leven is wat overblijft als je alles hebt gegeven. Na deze dood bleef er enkel het Licht over, waarin hij is opgenomen en thuis gebracht. Licht uit Licht.
Laten wij, als wij dadelijk tot het kruis naderen Hém eren die tot in de dood trouw is geweest aan God en ons mensen. En laat zijn testament voor ons geen dode letter blijven, maar moge zijn Geest ons in zijn voetstappen doen treden, opdat geen mensenleven verloren gaat, maar wij tegen de stroom in het leven hoeden van al Gods mensenkinderen, geschapen om te leven in het Licht. AMEN.
Abt Thijs Ketelaars