Witte donderdag avondmaalsviering 2023 Joh. 13,1-15
Samen feestelijk tafelen, er is in het leven maar ook in de Schrift nauwelijks een ander beeld te vinden om aan te geven waar het eigenlijk om gaat in het bestaan. Ook buiten de kerk heeft de tafelgemeenschap een betekenis die boven het alledaagse uitstijgt. Want hoe vaak er ook iemand wordt gemist of buitengesloten, samen eten raakt aan ons aller verlangen naar een gedeelde en geheelde wereld, waar niemand de tafelgemeenschap wordt ontzegd.
Vanavond zijn wij uitgenodigd aan een bijzondere tafel. Een leven lang heeft Jezus mensen uitgenodigd tot het feestmaal van het koninkrijk. Hij heeft dat woord gesproken tot jan en alleman, want God kent geen gunstelingen. Hij ziet uit naar al zijn kinderen, hoe verfomfaaid of gehavend zij ook zijn. Dat Jezus zo ruimschoots uitnodigde viel niet bij iedereen in goede aarde. De ruimhartigheid en de barmhartigheid van God staan ons niet op het lijf geschreven, wij maken voorbehoud en keuren waardig of onwaardig. Kijk maar naar de gang van zaken bij de instroom van vluchtelingen en asielzoekers, maar kijk ook maar naar de discussie en strijd in de kerk wie wel en niet mag communiceren. Maar vandaag zijn wij hier samen, hoe verschillend wij ook zijn. En als we Jezus mogen geloven heeft God een andere manier van kijken en de zaak aanpakken. Denk aan het verhaal van de verloren zoon. Mensen winnen voor het leven, het ware leven, waar iedereen tot zijn recht komt, begint niet met bekeringsdrang maar met uitnodigen en opnemen in de kring, hoe ze er ook uitzien.
Vanavond gebeurt dat op een heel bijzondere manier. Nog één keer brengt Jezus zijn leerlingen samen. Weet hij dat het de laatste keer is? Ja, hij beseft dat zijn tegenstanders het net rondom hem sluiten. Juist nu Pasen voor de deur staat, want ze willen geen onrust. Maar wat of wie er ook op de loer ligt, hij wil met zijn leerlingen dat feest nog één keer vieren. Want in dat Paasmaal ligt heel de ziel en zending van zijn bestaan besloten. Dat nu met hen te vieren is voor hem het testament aanreiken met zijn laatste wilsbeschikking.
Terwijl de andere evangelisten verslag doen van die laatste maaltijd, heeft Johannes een heel ander verhaal. Bij hem geen maaltijd, maar een voetwassing. In de liturgie van de kerk zijn die twee met elkaar tot één geheel versmolten. En terecht, want beiden drukken ze hetzelfde uit, zeggen ze ons op twee manieren hoe ver de liefde van God gaat.
Dit Paasmaal begint Jezus niet in zijn beste kloffie, integendeel, hij doet de voorschoot van een slaaf om en begint de voeten van de genodigden te wassen. Een meer dan opmerkelijk gebaar. Dat blijkt ook uit de reactie van de gasten, waarbij Petrus weer het hoogste woord heeft. Haantje de voorste, maar met de beste bedoelingen. En heeft hij geen gelijk? Want dat doet een gastheer toch niet. Maar deze gastheer heeft zijn leven lang niet anders gedaan, steeds weer heeft hij zich in de kring van mensen geschaard en niet erboven. De tafel van het koninkrijk kent alleen broeders en zusters, net als vandaag hier bij ons. Hij dient, hij bedient en hij zit met ons aan, want Gods tafel is er voor allen en met allen. Maar in het leven van alledag zien wij daar al te vaak maar weinig van. Daar gaat het om eerste plaatsen, om buitensluiten en afwijzen, om een select gezelschap van uitverkorenen. Maar dan zijn we bij Jezus aan het verkeerde adres. Hij heeft in zijn stille samenspraak met God die hij zijn Vader noemt anders geleerd. Gods menswording houdt niet op bij het zich mengen tussen de groten der aarde. Menswording is voor hem zoals Paulus het in de Fillipenzenbrief zegt, afdalen tot onze menselijke staat, alle voorrechten terzijde leggen en de laatste plaats innemen zodat niemand zou denken dat hij of zij niet meetelt. Niets of niemand is hem te min, en daarom schaamt hij zich niet een schort voor te doen, integendeel. Want daartoe is hij gekomen, om mensen op te richten uit stof en as en ze een plek te geven aan de tafel van het koninkrijk.
Hij wast de voeten van allen, niemand uitgezonderd, ook Judas niet. Ook hij is genodigd en geroepen. Is dat wijs? Kan dat? Het is de dwaasheid van de liefde die nooit opgeeft te hopen en te geloven. Die zelfs niet opgeeft als ze door vuur en water moet. Allen wast hij schoon, zodat ze als gelijken aan tafel zitten kunnen, de een niet beter dan de ander. Misschien wel anders, maar allen Gods kinderen, geroepen en begenadigd om te leven.
Dat is voor ons vaak een stap te ver. Wij staan op onze strepen, wij trekken grenzen en houden het bij onze groep of club. Wij hebben de oude Adam nog niet afgelegd, die grijpt en verdedigt, terwijl de nieuwe Adam die ons vanavond aan tafel nodigt, niet alleen zijn kleed aflegt en als een slaaf de voeten wast, maar ook zijn leven geeft als brood en beker opdat al Gods kinderen worden verzameld rond de ene tafel van het leven, waar God wordt dankgezegd en elke broeder en zuster een plaats wordt bereid.
Vanavond vieren wij wat al te vaak in het leven van alledag op zich laat wachten. Een maaltijd waarbij ieder welkom is, vriend en vijand, vreemdeling en huisgenoot. Wij vieren met gewassen voeten de vreugde van de bode die vrede verkondigt aan allen dichtbij of veraf en wij zitten aan de tafel van hem die begin en einde is van de ware gemeenschap waartoe wij zijn geroepen en genodigd, op aarde zoals in de hemel.
Schamen wij ons niet om ons de voeten te laten wassen. Hij wil ons op zijn paasbest aan tafel, bevrijd van al wat dood en duister is en met een hart dat door de Geest wordt bewoond en plaats biedt aan kwetsbare mensen en aan al wie met vermoeide voeten onderweg is, die God zo graag aan één tafel verenigd ziet. God ter eer en ons allen tot zegen. AMEN.
Abt Thijs Ketelaars