God meer gehoorzamen dan de mensen
Het is vandaag 4 mei en vanavond worden voor de 80e maal de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdacht en morgen vieren wij Bevrijdingsdag. Sommigen willen die herdenking afschaffen, het heeft nu lang genoeg geduurd, anderen vinden dat het gedenken niet langer kan omdat wij in onze handel en wandel handlangers zijn van het vele geweld op tal van plaatsen. Maar toch moet ons dat er niet van weerhouden te blijven gedenken, want gedenken kan ons tot inzicht en bekering brengen. Wij moeten ons die kans niet ontnemen en ze ook anderen niet ontzeggen. Elke dag dienen wij onze verantwoordelijkheid als mens te nemen. Samen de aarde te bewonen niet als Kaïns kinderen die elkaar het licht in de ogen niet gunnen, maar als leerlingen van de opgestane Heer, Hij het evenbeeld van God, die niet de dood wil van de zondaar maar dat wij zouden leven als nieuwe mensen.
Pasen, wij hoorden vandaag dat het Paasgebeuren plaats greep in een wereld die niet verschilde van de onze. Er waren machthebbers juist als nu, die slachtoffers maakten om hun eigen belangen veilig te stellen. Zij meenden dat geweld daartoe het geëigende middel was. Maar dat kon de leerlingen van Jezus er niet van weerhouden getuigenis af te leggen van de opstanding van Jezus en, zo mogen wij eraan toevoegen, van hun eigen opstanding. Want zij die zich kort tevoren verscholen achter gesloten deuren, waagden het nu in het publiek te getuigen van een leven dat de dood trotseert. Er heeft in hun leven een opstanding plaats gevonden, die hen bevrijdde van angst. Zij hadden aan den lijve ondervonden dat Jezus niet dood was en dat zijzelf op wondere wijze andere mensen waren geworden, bewogen en bewoond door de Geest van de opgestane Heer. En met een karakteristieke zin, die de eeuwen door vaak geciteerd zal worden, laten zij horen waar zij voor staan: ‘ Men moet God meer gehoorzamen dan de mensen.’ Zij waren voor niets en niemand meer bang. Dat is ferme taal die getuigt van vastberadenheid, maar het is ook een zin die vragen oproept. Want welke lading dekt dat woordje God? Als we om ons heen kijken, dan blijkt dat woord heel verschillende invullingen te krijgen. In naam van God wordt er gedreigd en gemoord en in naam van God worden er mensen uit de zee gevist, getroost en geholpen. Hoe te voorkomen dat het woord God wordt misbruikt en een lading gaat dekken die vreemd is aan de kern van onze christelijke geloofsovertuiging?
“God meer gehoorzamen dan de mensen”, die woorden maken deel uit van een groot verhaal. Een verhaal dat begint op de eerste bladzijde van de Schrift en waarvan het eind nog niet geschreven is. Een verhaal over God die leven schept en mensen redt en bevrijdt uit slavernij en ballingschap. Een God die nee zegt tegen alles wat mensen kleineert en ten dode toe bedreigt. Die God was de ziel van Jezus’ leven. Aan Hem is hij trouw gebleven totterdood, in de overtuiging dat het laatste woord niet aan de dood is maar aan de scheppende en herscheppende liefde van God.
“God meer gehoorzamen dan de mensen”, we zien in de Handelingen hoe de leerlingen er pal voor staan en er hun leven voor in de waagschaal leggen. terwijl de machten die het in de wereld voor het zeggen hebben, andere goden nalopen. Geen goden die leven geven, maar die een spoor van vernieling en geldingsdrang achter zich laten. Kiezen voor het leven, wij zien het bij de apostelen en wij zien het in de loop der geschiedenis bij vele mannen en vrouwen die voor vrijheid, waarheid en gerechtigheid hun leven hebben gegeven.
Zijn wij als navolgers van die leerlingen van het eerste uur bereid en in staat om onvervaard met ons leven te getuigen? ‘ Ik ben er niet zeker van of ik gedaan zou hebben wat mijn vader heeft gedaan’ , zei onlangs de zoon van een verzetsman die Jodenkinderen had ondergebracht op veilige plekken. Dat is een eerlijk antwoord, maar tegelijk nodigt het uit dagelijks te bidden om hoeders van het leven te zijn in al zijn vormen. Bidden en stil luisteren waar de Geest ons roept en elkaar bevragen en steunen om niet aan de druk van buiten toe te geven. Leven als opgestane mensen, de dood voorbij. In het simpele alledaagse leven, maar ook in de maatschappelijke keuzes en in de zorg voor de aarde die niet alleen ons huis is, maar dat van al Gods schepselen.
Het evangelie laat ons zien dat die ommekeer bij de leerlingen niet op stel en sprong gebeurde. Pasen, de overgang van duister naar licht, het was niet iets van één dag. De Heer mag dan op Paasmorgen verrezen zijn, thuis gebracht bij de Vader, de groep die achterbleef viel in een gapende leegte. Hun toekomst leek verloren en zij weten niet beter dan het oude leven weer op te pakken. Geen mensenvissers zoals de Heer had gezegd, maar terug naar het oude bedrijf op zee. Maar dat bleek niet meer te zijn wat het was geweest. Het is allemaal vruchteloos getob, een duistere nacht. Tot zij worden aangesproken vanaf het strand om het over een andere boeg te gooien, om in de nacht van het leven te geloven in toekomst van Godswege.
En dan volgt het verhaal over het nieuwe bestaan van Simon Petrus. In deze dagen van het conclaaf geeft het te denken. Waarom vertrouwt Jezus die bijzondere taak nu juist aan Petrus toe? Was het niet voor de hand liggend geweest daarvoor de geliefde leerling te kiezen die hem tot onder het kruis was gevolgd? Waarom die Petrus die hem in het beslissende uur in de steek had gelaten? Wat heeft dat te betekenen? Misschien dit: dat er bij de Heer altijd een nieuw begin mogelijk is, dat hij vergeeft waar wij het niet meer durven verwachten.
Opstanding, broeders en zusters, het is niet alleen een verhaal voor na de dood. Het is het verhaal van nieuw leven, dat ons wordt aangereikt door de opgestane Heer, leven dat wij niet verdienen, maar ons gegeven wordt om het ook anderen niet te weigeren. Samen met vallen en opstaan leven van Gods liefde waarop niemand recht heeft maar die ons toch geschonken wordt tot opstanding en nieuw leven.
AMEN
Abt. Thijs Ketelaars
Lezingen / Hand. 5, 27b-32. 40b-41 / Openbaringen 5: 11 – 14 / Johannes 21: 1 – 19
Afbeelding: Jorge Cocco