Drievuldig

In het kerkelijk jaar vieren wij op de hoogfeesten de grote momenten uit de heilsgeschiedenis. De aankondiging van de Geboorte van Jezus, zijn geboorte, zijn H. Lijden en opstanding uit de doden, zijn Hemelvaart en de uitstorting van de H. Geest. In deze jaarkrans van heilsmysteries heeft Drievuldigheidszondag geen plaats. Dit hoogfeest betreft geen heilsgebeuren maar een heilsfeit, het mysterie van Gods eigen wezen, dat voor ons niet te doorgronden is, maar waarover we ons toch kunnen uitspreken, het onbegrijpelijke en ontoegankelijke kunnen verwoorden. Dat is in de eerste eeuwen van het christendom gebeurd in een lang en moeizaam proces, waarin allerlei misverstanden moesten worden vermeden of opgelost, wat uitmondde in een geloofsformule, geformuleerd tijdens he concilie van Nicea in 325, in een later concilie nog verfijnd. Iedere zondag zingen wij het credo, onze geloofsbelijdenis. Dat is onze identiteit, dat is wat wij geloven. En wij komen naar de kerk omdat wij geloven, maar toch is er in onze geloofsbeleving heel veel veranderd. In wat wij geloven, in hoe wij geloven. Als je met mensen praat, als je luistert naar wat mensen zeggen kun je je soms zelfs afvragen:  kunnen wij ons nog gelovige christenen noemen? Wanneer mogen wij ons eigenlijk christenen noemen? Zijn wij ons bewust van de waarde van de overlevering? Waarderen wij wat ons werd overgeleverd als onze schat of beschouwen wij het als achterhaald? Beseffen wij dat de geloofsinhoud het meest kostbare is wat wij hebben, wat richting geeft aan ons leven, inhoud en toekomst?

De Raad van Kerken in Nederland beseft ook het probleem dat veelkleurigheid kan leiden tot kleurloosheid en heeft daarom gekozen voor een eenduidig criterium om een kerk te typeren. De RvK  beschouwt als fundament van een kerk de erkenning van de drie-eenheid. Je bent kerk als je het beeld van God samenvat in drie personen: Vader, Zoon en Heilige Geest, de drie-eenheid (triniteit).  Dat criterium is, zoals gezegd, in 325 vastgesteld door het concilie van Nicea. Dit jaar viert de christenheid het 17^e eeuwfeest van die kerkvergadering. Tot dan toe was de kerk een gemeenschap van martelaren geweest, van mensen die bereid waren hun bloed te geven voor het geloof. Nu werd hun gemeenschap een gevestigd instituut, gerespecteerd door de overheid want met steun van de keizer, maar misschien boette zij daardoor  in aan geestelijke spankracht, aan profetische zeggenschap. De geïnstitutionaliseerde kerk werd een machtsinstelling, je moest er lid van zijn, je moest rechtgelovig zijn, anders lag je er maatschappelijk uit. Hoe zou de Heer daarover denken? De kerk van Jezus is wel in de wereld, maar zij is niet van de wereld. De keizerlijke erkenning maakte haar min of meer van de wereld. Toch was er ook  iets positiefs aan dat keizerlijk initiatief want het leidde ertoe dat de kerkleiders samen nadachten over de diepe geheimen van het geloof. De belijdenis die in Nicea tot stand is gekomen is ons Credo geworden, voor alle christenen ter wereld herkenbaar, en de kern van het christelijke geloof – een geloofsbelijdenis die christenen wereldwijd met elkaar verbindt door het scheppen van een universele taal voor alle gedoopten. Meer dan alleen een persoonlijke geloofsuiting, benadrukt het Credo de diepe verbondenheid tussen gelovigen. Wanneer gelovigen samen het Credo uitspreken, en zeker als ze zingen, drukken ze niet alleen hun persoonlijke relatie met God uit, maar voelen ze zich ook gesterkt door en verbonden met de kerkgemeenschap. Hierin ligt de bijzondere kracht van het Credo: het verenigt het diep persoonlijke karakter van geloven met de fundamenteel gemeenschappelijke ervaring ervan. Het laat zien hoe geloof tegelijkertijd een intieme, persoonlijke aangelegenheid én een gedeelde, collectieve ervaring kan zijn.

“Nog veel heb Ik u  te zeggen, maar Gij kunt het nu nog niet dragen. Wanneer Hij echter komt, de Geest der waarheid, zal Hij u tot de volle waarheid brengen.”

Jezus heeft nooit een dogmatische verhandeling gegeven over de H. Drie-eenheid, geen tekst van een Credo. Wel heeft Hij steeds gesproken over zijn hemelse Vader, en benadrukt dat Hij en de Vader één zijn. Om die reden wilden de omstaanders Hem stenigen. Zij beschouwden zijn woorden als godslastering. Ook heeft Hij, zoals in het evangelie vandaag, gesproken over de H. Geest en diens komst beloofd. Als wij in de waarheid staan zullen wij diens stem mogen vernemen. Hij zal ons alle nodige onderricht geven.

Dat is dus de opdracht die wij hebben, zusters en broeders, lieve mensen, dat wij ons best doen in de waarheid te staan, dat wij haar met heel ons hart zoeken. Want dat kunnen we misschien over de waarheid zeggen: het is niet iets dat je hebt, maar eerder iets dat je drijft, de motor die je stuwt. Je moet ervoor tot inkeer komen. Leren luisteren. Bidden.

Jezus leefde in een voortdurende verbondenheid met de Vader, vervuld met hun beider Heilige Geest. Dat bewoog Hem tot een grote liefde voor en deernis met de mensen. Dat was het voorbeeld dat Hij hen voorhield en waartoe Hij hen uitnodigde. Hele nachten bracht Hij door in gebed. Daarin zocht Hij zijn kracht en zijn inspiratie. Wij kunnen Gods geheim niet beter benaderen dan door Hem daarin naar onze mogelijkheden na te volgen. Door in geloof in vrede te leven met God en met elkaar.

Onze eigen impulsen, dat waartoe onze hartstochten ons aanzetten, brengen ons niet dichter bij de Heer: we dienen ons te laten leiden door Gods Geest. Wij hoorden de woorden van Paulus aan de christenen van Rome: “Gods liefde is in ons hart uitgestort door de heilige Geest die ons werd geschonken.”

Mogen wij vandaag geraakt worden door het vuur van Gods liefde, en in een wereld die telkens weer alleen vertrouwt op wapengeweld, steeds grootser, misdadiger, onmenselijker, getuigen dat wij ons vertrouwen stellen in de wapens die het evangelie ons aanreikt, de kracht van het gebed, een vurig geloof, en liefde en respect voor het leven van ieder mens, en voor alle leven. In Naam en tot eer van de Drieëne God die hemel en aarde heeft gemaakt.

AMEN

br. Gerard Mathijsen