20220106 DRIEKONINGEN
Het houdt maar niet op met reizen. Vandaag horen we er in het evangelie opnieuw van. We hoeven er dunkt mij niet van op te kijken, want is niet het hele leven een reis? Een reis van behoefte en verlangen. Soms op zoek om in nood te voorzien, en dan weer gedreven door een verlangen dat aanzet stappen te zetten voor de vervulling van dromen, ontmoetingen en verborgen vergezichten. Wie al te vroeg halt houden en geen stap meer zetten missen misschien het grote doel.
Vandaag ontmoeten wij wijzen uit het Oosten. De traditie heeft er drie koningen van gemaakt, maar dat getal vind je niet terug in de Schrift en dat geldt evenzeer van de titel koning. Blijkbaar heeft het verhaal zeer tot de verbeelding gesproken en zoals we in de schilderkunst en de kerststal kunnen zien, heeft dat een rijke stoffering en tal van details opgeleverd. Maar misschien mogen we ons vandaag beperken tot een paar elementen uit het verhaal zelf die al stof genoeg geven voor onze eigen reis.
Wijzen uit het Oosten, dus niet de eersten de besten, maar mensen met een andere cultuur en andere tradities melden zich in Jeruzalem. Zij reizen een ster achterna, een licht in de nacht dat bij hen de verwachting, de hoop en het verlangen heeft gewekt op een nieuwe toekomst, een nieuwe koning. Je kunt voor minder op reis gaan. Nee, deze mannen worden gedreven door een verlangen dat groter is dan hun eigen bestaan. Ze zijn op zoek naar de pasgeboren koning der Joden. Die willen ze hun hulde komen brengen.
Wanneer ze in Jerusalem navraag doen, zorgt dat voor onrust. Het gezeten bestuur en de religieuze overheden raken van slag. Een nieuwe koning, wat betekent dat voor hun positie? Ze zitten niet te wachten op veranderingen die de gevestigde orde overhoop halen. Zij lopen niet warm voor de vraag van de wijzen, maar ze kunnen er ook niet aan voorbij. En het kan geen kwaad te achterhalen wat er nu allemaal speelt en wat die mannen uit het oosten op het oog hebben. Voorzichtigheid lijkt geboden, of is het argwaan? En zo gaan koning Herodes en de religieuze leiders op zoek in de aloude geschriften, waar de dromen, verwachtingen, de hoop en het geloof van hun voorouders staan opgetekend. Dat bleken mensen die een geschiedenis hadden van reizen uit behoefte en reizen uit verlangen. Al maar onderweg, als ballingen of als mensen op zoek naar een vaderland, een beloofd land. En al lezend komt Herodes en de mannen rondom hem op een spoor, waar warempel sprake is van een ware herder, een leidsman ten leven. Je hart zou er sneller van kunnen gaan kloppen. De wijzen die ervan horen, veren op, ze vinden er een bevestiging in van de ster aan de hemel. Terwijl Herodes de hogepriester en schriftgeleerden niet van hun plaats komen, maken de wijzen zich op voor de verdere tocht.’
En het verhaal en de reis begint aan een nieuwe etappe. De wijzen wagen de weg en al zoekend bereiken zij wat ze niet hadden verwacht. De ster bleef niet stilstaan boven een paleis, maar boven een onooglijke plek en vreemd genoeg wordt juist daar hun hart van vreugde vervuld bij het zien van het kind, weerloos als de waarheid zelf. En deze vreemden buigen zich er voor neer en betuigen het hun hulde, zoals op het einde van hetzelfde evangelie ook een vreemde hoofdman met zijn mannen doen. Daar horen we hen belijden over die weerloze gestalte aan het kruis: deze is waarlijk zoon van God.
De wijzen, ze kwamen van verre en reisden hun verlangen achterna, een ster in de nacht van hun leven. Wat lieten ze allemaal achter en was het dat wel waard? Zouden wij er ons leven aan wagen?
Waar leef je voor, waar leef je uit? Wat drijft je en waar ga je voor? Wie zoek je? Door wie word je gezocht? En wat doe je met die klop aan de deur van je hart, wat doe je met die ster in de nacht?
De wijzen zijn op weg gegaan en het werd meer dan het afleggen van een grote afstand. Het werd bovenal een innerlijke reis, die hun kijk op het leven drastisch veranderde.
Die lange reis, ze bracht hen waar ze het niet hadden verwacht, niet in een koninklijk paleis, temidden van schittering en glitter, maar in een onooglijk optrekje, waar een echtpaar beschutting zocht voor hun pasgeborene, een kwetsbaar mensenkind. Hadden ze daar heel die weg voor afgelegd? Hadden ze daarvoor ook niet thuis kunnen blijven? Wie zal het zeggen, maar soms is er een hele weg te gaan voor we in het meest alledaagse de glans weten te ontwaren van het geheim dat ons te boven gaat. Dat God ons rakelings nabij komt in de kwetsbare gestalte naast ons, die om leven vraagt. Hoe lang duurt het soms niet eer ons daarvoor de schellen van de ogen vallen en wij zien met nieuwe ogen en Gods Licht over ons opgaat.
Vandaag zijn wij getuigen van de reis van de wijzen. Ze hebben een hele weg afgelegd en tenslotte is het leven niet meer als voorheen. Ze keren terug langs een andere weg, als andere mensen. Mensen met de pelgrimsweg in het hart, niet meer dromend van grootse paleizen, maar met een hart vol vrede, dat woning biedt aan Gods kwetsbare liefde. Mensen bevrijd van de zucht naar macht en praal, gaandeweg bevrijd van al die ballast, die het leven enkel maar bezwaart. En al die grootse gaven die ze meetorsten, ze leggen ze neer aan de voeten van dit pasgeboren kind om zelf als herboren en bevrijde mensen de weg te kunnen gaan. Kinderen van God, geroepen om te leven als kinderen van het licht.
Wij hebben vandaag weer over een reis gehoord zoals dat de afgelopen kersttijd zo vaak het geval was. Wat hebben al die reizen met ons gedaan? Zijn wij daardoor op een andere weg gezet en gaan wij het nieuwe jaar verder als nieuwe mensen of blijft alles bij het oude?
Bidden wij dat onze weg als die van de wijzen ons mag voeren naar Gods nederige gestalte midden onder ons. Dat wij daardoor geraakt in nieuwheid van leven verder gaan en wij hem herkennen en eren in het kind in de kribbe, in de verschoppeling, in de gestalte weerloos en van alle luister ontdaan, afglans van Gods heerlijkheid in al zijn menselijkheid. AMEN.
Abt Thijs Ketelaars