Vanavond gaat Jezus voor een laatste maal aan tafel met zijn leerlingen. Het is zijn laatste avondmaal. Vanavond ook wast hij de voeten van zijn leerlingen, voordat hij zich op weg geeft naar de olijfberg waar hij zal worden gearresteerd.
Die twee tekenen zijn als de twee vleugels van een poort die ons toegang geeft tot het geheim van de liefde. En daarbij valt op, dat Johannes die gewoonlijk de hoogste bespiegelingen geeft, hier het diepst afdaalt en ons het nederige huiswerk van een slaaf toont, terwijl de andere evangelisten het verhaal van het laatste avondmaal vertellen met de kleur en geur van intimiteit en feestelijkheid.
Twee vleugels van een deur die toegang geeft tot hetzelfde geheim. Laten we eerst een ogenblik stilstaan bij de voetwassing. Dat was geen werk voor de heer des huizes, dat was slavenwerk. Tot zoiets diende de huisvader zich niet te verlagen. Dat Jezus niettemin die taak op zich neemt, zegt iets over de plaats die hij zelf heeft gezocht. Om te voorkomen dat wij zouden denken dat er een plaats is die te min is voor God, heeft hij die van de minste opgezocht en ingenomen. Geen plaats is voor hem te min of te duister om mensen nabij te zijn. Voor Jezus bestond er geen standenmaatschappij of juister gezegd, hij zag die voor zich en om zich heen, maar in al zijn doen en laten liet hij zien dat God daar geen heil in zag. Daarom ook trok hij bij voorkeur op met mensen aan de marge, mensen die niet werden gezien, geacht of geteld. Zíj werden door hem in het midden geplaatst, aangezien en opgenomen in de kring van Gods vrienden. En om te laten zien dat het hier niet om een bevlieging ging en om zijn leerlingen te doordringen van de ziel van zijn bestaan, doet hij op deze laatste avond dat zij samen zijn, iets wat hun niet onbekend is, maar dat hun toch choqueert, omdat híj het doet. Hij legt zijn kleren af, doet de voorschoot om en buigt en knielt voor hen neer om hun de voeten te wassen. En Johannes laat ons horen en verstaan dat het geen toevalligheid is, maar een daad die zijn leven en de gave van zijn leven uitdrukt. Hij is geen slaaf, maar hij maakt zich gelijk aan een slaaf, het is een vrije keuze om maar niemand buiten de boot te laten vallen. Hij is er voor iedereen en allen, ongeacht wie of wat wij zijn. Met die liefde buigt hij zich over ons en tot die liefde roept hij ons om zo goed als God te zijn in een wereld die vol is van status en aanzien des persoons.
En dan de andere vleugel van de poort die naar het leven leidt, het laatste avondmaal. Wij vieren het dagelijks en misschien is het soms onderhevig aan de routine van alledag. Laten wij dan vanavond de oren spitsen en ons hart openen om niets te missen van dit laatste samenzijn.
Hoe belangrijk zo’n laatste maaltijd samen kan zijn, hoorden wij hier vorige week bij de presentatie van het magazine ‘het laatste avondmaal’ uitgebracht door het Egmondse hospice. Nog een keer samen voor je afscheid moet nemen van het leven, samen met wie je lief zijn en met wie je het leven hebt gedeeld of met wie je een deel van de weg bent gegaan en die het leven kleur en smaak hebben gegeven. Voor het afscheid nog één keer samen om te gedenken hoe het is geweest en om elkaar te sterken en dank te zeggen.
Jezus doet het vanavond met zijn leerlingen, met hen wie hij het leven heeft gedeeld. Hij is met hen een weg gegaan van vallen en opstaan, waar hij soms maar moeilijk of niet werd begrepen. Waar zij dachten en twisten over eerste plaatsen, had hij het over de minste plaats innemen om toch maar niemand uit te sluiten van de tafel van het leven. Het was soms een moeilijk parcours geweest. En nu, nu hij het einde voorziet, wil hij nog éénmaal met hen aan tafel. En het treft dat het Pasen is. Dat wil hij met hen nog éénmaal vieren, want deze maaltijd komt vandaag in een heel bijzonder licht te staan. Voor Jezus is het een uitgelezen moment om duidelijk te maken waarvoor en waaruit hij heeft geleefd. Samen aan tafel, het is bij uitstek een beeld van het koninkrijk waarvoor hij heeft geleefd, dat hij verkondigd heeft en waartoe hij mensen in woord en daad heeft uitgenodigd. Samen aan tafel want God heeft ons geschapen en geroepen tot een gemeenschap waar voor elkaar zorg wordt gedragen en het leven samen gevierd, opdat niemand verloren zou lopen. Maar op deze avond, zo vlak voor Pasen, wordt voor Jezus deze maaltijd een uniek moment om in het delen van brood en beker de leerlingen aan den lijve te laten proeven dat Hij zich hier zelf geeft. Zoals in een lang verleden het lam werd gegeten bij de Paasmaaltijd, zo geeft hij hier zichzelf in deze tekenen van brood en wijn. Tekenen van een bestaan dat in de gang van zijn bestaan helemaal tot spijs geworden is die mensen leven geeft. ‘dit is mijn lichaam voor u’, zo hoorden wij het Paulus zeggen in het oudste getuigenis dat wij van het laatste avondmaal hebben. Hier wordt niet zomaar brood en wijn aangereikt, nee, hier wordt ons een leven aangereikt dat zich geheel en al gegeven heeft voor onze wereld, opdat wij deel zouden krijgen aan een leven dat de dood trotseert, aan liefde sterker dan de dood.
Brood en wijn, een voetwassing, zijn er meer alledaagse beelden en symbolen denkbaar? En toch, zozeer heeft God ons liefgehad dat Hij ons in deze tekenen rakelings nabij gekomen is en blijft, opdat wij door te vieren en te doen wat Hij ons heeft voorgedaan, leven zouden vinden en wel in overvloed. AMEN.
Abt Thijs Ketelaars
Joh. 13,1-15
afbeelding: Julia Stankova
