Een paaskaars maken is geen sinecure …

Op een dag vraagt Patrick, de chef van het atelier, of ik een icoon, waarvan de voortekening reeds op de kaars was gezet door broeder Beda, wil proberen af te maken. Dat is spannend, want ervaring nul, maar ik ga de uitdaging aan. Het wordt een zoektocht naar de traditie van de icoonschilderkunst, de thema’s, de betekenis, de geschiedenis, alsmede de techniek en de symboliek. Er zijn vele boeken geschreven over iconen, maar ik zocht en vond een boek over het schilderen van iconen. Dan volgt eerst het kiezen van de juiste kleuren acrylverf en die vervolgens uitproberen op een proefkaars, voor ik de voortekening definitief in ga kleuren.

Na deze kaars vraagt broeder Erik, na overleg met vader Abt, voorzichtig aan mij of ik het aandurf om de paaskaars te maken voor de kerk van de Abdij. De paaskaars is een kaars die in de paasnacht voor het eerst wordt ontstoken, de belangrijkste viering van het kerkelijke jaar. Het is een grote kaars, versierd met het kruis, de Griekse letters Ά (alfa) en Ώ (omega), het jaartal en voor de Abdij ook een icoon. De paaskaars wordt vooraf gezegend en daarna plechtig het kerkgebouw binnengedragen. Ze is het symbool van de verrezen Christus en brandt nadien bij elke liturgische viering tot en met Pinksteren. Hiermee wordt de eenheid van de paastijd beklemtoond.

Met in gedachten de zekerheid dat broeder Beda er ook een maakt, zoals hij nog ieder jaar heeft gedaan, trek ik de stoute schoenen aan. Broeder Columba geeft mij een koffertje met de pigmenten van de Abdij. Dat is wel even wat anders dan werken met acrylverf. Het mengen kan niet gedaan worden met eigeel, wat gebruikelijk is voor het schilderen van een icoon op een paneel. Het is tevens belangrijk om de korrels goed fijn te wrijven voor een mooi glad effect. De namen van de pigmenten spreken tot de verbeelding: vermiljoenrood, ultramarijn, mangaanviolet, nikkeltitaangeel, 1e carnatie Kretenzers, ossenbloedrood, groene aarde en vissengoud om er maar een paar te noemen. De penselen die ik nodig heb verschillen van dikte, ik blijk zeer verfijnde penselen nodig te hebben voor de details. We dachten, die zijn zo besteld. Niks is minder waar, half Nederland is aan het schilderen geslagen. De keus van vader Abt valt op een van de iconen van dr. Stéphane René, een beoefenaar van de Neo – Coptische Iconografie.

Het tafereel van de verrijzenis- icoon omvat een aantal vaste elementen: het doorboren van de rotsachtige aardkorst, het verbrijzelen van de hellepoorten met o.a. gekruiste deurpanelen onder de voeten van Jezus. Jezus is omgeven door een zogenaamde mandorla, een rond of ovaal aureool, dat voorkomt op alle Christus-voorstellingen na zijn Verrijzenis. De mandorla is het symbool voor de goddelijke heerlijkheid. Jezus tilt Adam, symbool voor de gehele mensheid, uit het graf om hem tot leven te brengen. Eva staat er tegenover en wacht eveneens op de Verlossing. Op de achtergrond bevinden zich Bijbelse figuren van het Oude Verbond, zoals de koningen David en Salomo en Johannes de Doper. De zwarte holte staat symbool voor de nog niet verloste schepping van het kwaad.

Een werkplek gecreëerd oftewel niets staat mij meer in de weg om te beginnen. Na verschillende groottes van de icoon te hebben geprint, maken we een keuze. Op een proefkaars projecteer ik de voortekening d.m.v. het prikken van gaatjes en die dan te vullen met fijngestampte houtskool, maar het geeft echter niet het gewenste effect. Overgestapt op carbonpapier, dit werkt beter. Broeder. Erik komt met een voorstel voor de alfa en omega met het alfabet in steen 2011D, van Dom Hans van der Laan, een Nederlands architect en Benedictijner monnik. In overleg met Vader Abt kiezen we een indeling op de kaars voor het kruis, de alfa en omega en het jaartal. De laatste stap is het plaatsen van de vijf wierookkorrels (paasnagels) tijdens de paaswake die de vijf wonden van Christus aan het kruis symboliseren.

Niet wetende toen ik hieraan begon, dat de paaskaars van broeder Beda verkocht zou worden en dit dus de paaskaars moest worden voor de Abdij, is het toch gelukt. ’t Kan verkeren, zei Bredero

 

maart 2021, Corina de Groot

Nieuwsbrief

Schrijf u vrijblijvend in en blijf op de hoogte van de activiteiten van Abdij van Egmond.

We respecteren uw privacy. Sint-adelbertabdij zal uw e-mailadres nooit delen met derden.
© 2024, Abdij van Egmond Algemene voorwaarden